Abasakhulayo bebandla le Zanu PF abaqoqa umkhosi wokunanza ilanga lokuzalwa kuka Mongameli Robert Mugabe bathi bakhetha ukwenzela idili leli eMatobo, esabelweni seMatabeleland South, ukwenzela ukukhulisa ibizo lendawo le.
Abakuhlangothi lwabasakhulayo oluqoqa umkhosi lo ababiziwa ngokuthi yi-21st February Movement bathi isikolo seRhodes Estate Preparatory School siduzane lamanxiwa amakhosi aMaNdebele njalo lethuna elidumileyo lika Cecil John Rhodes.
Izisebenzi zenhlangothi zikahulumende ngobunengi bazo seziqalisile ukufika edolobheni lakoBulawayo zikhangelele ukuyazithokozisa duzane leMatopos National Park.
Emini ngoLwesihlanu izulu beliwohloka njalo lamatende amhlophe asefakiwe lapho okulungiselelwa khona idili leli.
Amalunga ebandla leZANU-PF lawo asefikile.
Umgcinisihlalo wohlangothi lwabasakhulayo olwe Zanu PF Youth League, uNkosazana Anna Mokgohloa, uthe sebemelele ukuya edilini leli.
Osakhulayo ohlala koBulawayo, uMxolisi Nkomo, uthe kubuhlungu ukubona umuntu owabulala abantu esebenzisa ibutho esiyathakazelela ilanga lakhe lokuzalwa eMatobo endaweni elembali ebuhlungu njalo esiyindawo yemvelo lenyamazana ehlonitshwa umhlaba wonke jikelele yena izandla zakhe zithonta igazi.
UMqondisi we AMagugu International Heritage Centre eMatobo, oyingcwethi kwezembali, uMnunzana Phathisa Nyathi, uchaze obala imbali yeMatopo kanye lendawo yomthimba kamongameli esithi abathwa yibo abanini bendawo le.
Uthi abathwa batshiya imbali eyabangela ukuba iMatobo ibeyindawo ehlonitshwayo umhaba jikelele.
UNyathi uthe lapho okuledili khona kwacina kubuswa ngabelungu kwathi ilizwe selikhululekile uhulumende wabusa leyondawo njalo yindawo ethandwa yiloba ngubani ngoba yindawo elokudla lembali enhle edume umhlaba nomanje yasuka yangcoliswa ngezombusazwe ngemva kwempi yenkululeko.
Indawo le ilamangcwaba abantu abangaziwayo kodwa beyizizalwane zakuleli kanye labamhlophe ababhuqwa libutho lendulo.
Uthe lindawo yiyo njalo elengcwaba lika Rhodes, omunye wabamhlophe abahuquluza umnotho weZimbabwe, ilizwe laze lacina libizwa ngegama lakhe lokuthi Rhodesia. Lesi yiso njalo isiqinti esilendawo lapho ecelwa izulu ngosiko lwaMaNdebele eNjelele okuyikho okucasula inkokheli yomdabu ukuthi ezombusazwe seziphambanisa ukuhlonitshwa kwesiko lemhlubulweni weMandebeleni.