amalinks wokungena

Breaking News

'Kumele Silwisane Lodlakela Lokukhahlameza Abokuza eSouth Africa'


Zinengi isizalwane zeZimbabwe ezihlala kwele South Africa.
Zinengi isizalwane zeZimbabwe ezihlala kwele South Africa.

Ngesikhathi abakwamanye amazwe kwele South Africa benanza ilanga le Africa Day ngoLwesine, sokube lenkuthazo yokuthi kube lokumanyana ekulwiseni umkhuba walokhu okubizwa ngokuthi yi-xenophobia okuhlala kuqhamuka mnyaka.

AbeZimbabwe bona bakhuthaza osowabo ukuthi bekele ukudala amacala okungenye yezinto eyimbangela yokuhlaselwa kwabakwamanye amazwe kweleSouth Africa.

Indaba esegudwini ngesikhathi kunanzwa ilanga le Africa Day yalonyaka kwele South Africa ngeyokudla amathambo engqondo ngokungenziwa ukuqeda inzondano esivame ukuqhamuka phakathi kwabakwamanye amazwe lezizalwane zakuleli.

Ixenophobia iqale ngo 2008, yeza njalo ngo 2015, lo 2016 kanye lalonyaka.

Abakwamanye amazweke bathi lonyaka bakhethe ukutshumayela ivangeli lokubambana kwabansundu ukuze kungasabikhona ukuhlasela lokhu. Abanyeke bakhuthaza abakwamanye amazwe ukuthi labo nxa befika kuleli kabaziphathe, bahloniphe abaninizwe.

Isizalwane seZimbabwe umnumnzana Bongani Mkhwananzi uxwayisa izizalwane zeZimbabwe ezilomkhuba wokudala amacala kweleSouth Africa ukuthi zekele lokho ngoba kubangela ukuzondwa kwabokuza bonke.

“Thina nathi sekumele sidlale indima enkulu ekuhlanganeleni nabo ukulungisa inkinga zabo ngoba inkinga zabo ziyahlangana lezethu. Ngoba ukuzinza kwazo kuyasinceda lathi ukuthi abantu bethu baphile kahle lomphakathi.”

Umsekeli wenhlanganiso ye Creative Communities umnumnzana Vushi Lakale ukhuthaza abakweleSouth Africa labakwamanye amazwe esithi isikhali esikhulu sokulwisa ixenophobia yikuqoqa imidlalo yebhola, ukugijima, ezokucula lakho konke okungenza bazane ngcono.

“Mina ngithi kubantu bethu asivukeni, asixolelaneni , uma kulabanye abantu esiphila nabo ababuya kwamanye amazwe asi organayizeni kuma community wethu imidlalo esithi yebo sisazwisana ubuhlungu kodwa singakhona ukuthi siqale sipholisane sibumbane futhi kube yimidlalo eqhubekayo ilokitshi ngelokitshi.”

Isizalwane seZimbabwe umnumnzana Khumbulani Moyo okhokhela iqembu leZimbabwe emidlalweni ehlose ukumanyanisa abakweleSouth Africa labanye abavela emazweni atshiyeneyo kuzwekazi le Africa uthi limidlalo isidale umehluko omkhulu ekulwiseni ixenophobia.

“Iyasiza kakhulu ukuthi njengamazwe ase Africa sikwazi ukuthi sihlangane emdlanweni sibe ngama Africa, ngoba last year I think bekulama team ayi 4 but kulonyaka adlulile ngoba silabantu be Ethopia labo abadlalayo lelizwe lala eSouth Africa.”

Umgcinisihlalo weZimbabwe Community in South Africa umnumnzana Nqabutho Mabhena lokuthakazelela I Africa Day, inkokheli zamazwe zilomlandu wokuhlolisisa ukuthi kuyini okwenza inengi labantu e Africa lihlupheke abanye besiyagcwala kwamanye amazwe kanti wonke amazwe aselozibuse.

“Loba sesathola uzibuse eAfrica kodwa inotho ilokhu ingekho ezandleni zethu. Inotho kwezinye indawo isezandleni zamakhiwa njengalapha eSouth Africa. Kuthi elizweni lakithi eZimbabwe inotho isezandleni zabamnyama abalutshwana abayibo ababusayo. Abantu abanengi abalanotho ezandleni zabo yikho abantu begcwele amazwe wonke.”

Isizalwane seZimbabwe unkosazana Lubelihle Banda okuviyo labomama enhlanganisweni ye African Diaspora Forum uthi umlayezo omkhulu kuthakazelelwa i Africa Day ngowokukhuza umkhuba osubhahile kweleSouth Africa mahlayana.

Njengoba ilanga leAfrica Day lingakemukelwa njengekhefu kwele South Africa, Igigi labakwamanye amazwe lokuthakazelela leli langa lizakwenziwa ngoMgqibelo, lapho abazafo.

Udaba Esilethulwe Ngu Bennedict Nhlapho
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:51 0:00

XS
SM
MD
LG