amalinks wokungena

Breaking News

Ingcwethi Zempilakahle: Lokhe Iludubo I-Cervical Cancer


Cervical Cancer
Cervical Cancer
Ingcwethi kwezempilakahle ziveza ukuba lokhe luludubo udaba lwe mvukuzane yomlomo wesibeletho i- Cervical Cancer, e Zimbabwe ngoba omama bengayenelisi inhlawulo yokuhlolwa kusetshenziswa indlela ye ‘Pap Smear’. Kodwa omama base Mashonaland West bathi bayajabula ngoba sekuphawulwe uhlelo lokuhlola ukuba umama ulayo imvukuzane loba hatshi kungela nhlawulo.

Loluhlelo olusanda kusungulwa lwaziwa ngegama lokuthi ‘Visual Inspection with Acetic Acid and Cervicography-VIAC.
Omongikazi abathathu abawufundelayo lumsebenzi sebenelise ukuphathisa omama abedlula inkulungwane-1,200, kusukela ngenyanga kaMabasa, okunconywe ngomama eChinhoyi kanye lezigaba ezigombolozele lelidolobha abathi kasisekho isidingo sokuba bazihluphe ngokudinga imali yokuyahlawula nxa kumele bahlolwe.


UDr Takura Kanonge, okhokhela ukuqhutshwa kwaloluhlelo, uthi isilinganiso sokuhlanu ekhulwini-5%, salabo asebehloliwe esigabeni sakhe, okungomama abangamatshumi ayisithupha, betholakale sebelayo limvukuzane. Abanye yibo asebetholiswa uncedo esibhedlela, abalutshwana babo bathunyelwe kungcwethi esibhedlela seParirenyatwa e Harare ukuyatshiswa lezo ndawo esezixhwalile.

Lumhlobo wemvukuzane uhlasela umlomo wesibeletho njalo ubangelwa ligciwane elithiwa yi ‘Human Papillomavirus-HPV okubikwa lisabalala lula ngendlela zokuya emacansini.
Isilinganiso sokukodwa kokuthathu sabomama eZimbabwe bahlaselwa yil’umhlobo wemvukuzanae.

UDr Kanonge uthi ukuba lezithandani ezinengi sikhathi sinye kanye lokubhema igwayi kwabomama kulakho ukubangela ukuqansa kwamathuba okuba umama ahlaselwe yilemvukuzane yomlomo wesibeletho.

Abayizigidi ezintathu , ikakhulu emaphandleni, bakhangelelwe ukuhlolwa kanye lokwelatshwa ngaphansi kwaloluhlelo eminyakeni emithathu elandelayo.

UDr Kanonge uthi kuyamjabulisa ukuba omama abanengi belwamukele kuhle loluhleo ethi lokhu sekubeka ilizwe ithemba, kumizamo kahulumende yokwehlisa inani lalabo abalahlekelwa yimpilo ngemva kokuhlaselwa yilemvukuzane.

Inengi labomama laba batshele iStudio 7 ukuba akekho obanjwe ngamandla ukuyadinga uncedo lokuhlolwa njengoba bengelayo inhlawulo yezibhedlela kanye labodokotela abazimeleyo, esukela kumakhulu amathathu kusiya kwamahlanu amadollar.

UNkosikazi Maidei Bhebhe, ngomunye wasebeke bahlolwa kusetshenzizwa lindlela esanda kusungulwa eye VIAC. UNkosikazi Bhebhe ukhuthaza izithandani labathetheneyo ukuba baqakathekise ukukhulumisana phakathi kwabesilisa labesifazane kundaba zemacansini.

Omunye wabomama ohlala emzini ohlala abanengi owe Chikonohono, uNkosikazi Charity Dube, uthi ukhethe ukuyaholwa ngoba efuna ukwazi isimo sakhe phezu kwalemvukuzane yomlomo wesibeletho.

UNkosikazi Dube ukhuthaza abanye omama ukuba baqakathekise ukudinga ulwazi phezu kwemvukuzane kanye lendlela zokuzivikela ngesikhathi kuyiwa emacansini okufana le condom labesifazane.

Uthi kodwa kuqakathekile ukuba abathetheneyo kanye lezithandani baxoxisane phezu kokuba kusetshenziswe ndlela ziphi ukuzivikela kugciwane leli elibangela imvukuzane yomlomo wesibeletho.

Abaphila legciwane lengculaza labo bayakhuthazwa ukuba bayehlolwa kanye phakathi kweminyaka emibili, ukuba balayo limvukuzane loba hatshi. Kuthi labo abatholakala sebelayo limvukuzane bona bekhuthazwa ukuba bahlolwe sikhathi sonke.

Omama abakusibanga sokuba labantwana bona bakhuthazwa ukuba babokuyahlolwa ngendlela ye VIAC le kuveza uDr Kanonge.

Ingcwethi zithi iyelapheka limvukuzane yomlomo yesibeletho nxa ithe yabonakala kusesemasinyane.

Enye yengcwethi yeZimbabwe, uMnumzana Mike Chirenje, ungomunye walabo abayibo abathole lindlela yokuhlolwa ye pviac concept eqale ukusetshenziswa ngomnyaka ka 2011.

Loluhlelo lwe ‘PVIAV’ luqhutshwa kuleli ngoncedo olutholiswa ngabenhlanganiso ye United Nations Population Funds-UNFP ngenjongo yokuthuthukisa impilakahle kanye lempilo yabesifazane eZimbabwe ikakhulu abahlala emaphandleni.
XS
SM
MD
LG