amalinks wokungena

Breaking News

Izisebenzi zeGMB Ezaxotshwayo Zitshengisela Okweviki Zifuna Iholo


GMB
GMB

Ezinye zezisebenzi ezaxotshwe umsebenzi yinkampani kahulumende ye Grain Marketing Board, ngemva kwesinqumo se Supreme Court nyakenye, zibuthene esigodlweni salenkampani eHarare, zifuna imali zazo zenyanga ezintathu njengokwethembiswa kwazo.

Izisebenzi zeGMB ezaxotshwa umsebenzi zitshengisela
Izisebenzi zeGMB ezaxotshwa umsebenzi zitshengisela

Phezu kwalokho laba bantu bathi bafuna njalo linkampani ibahlawule iholo lazo lenyanga ezilitshumi ezingaliphiwanga phambilini kwenyanga ezintathu ezenotice yokuzixotsha umsebenzi.
Umkhokheli wenhlanganiso yezisebenzi ze GMB lezi, owaxotshwayo laye, umnumzana Stephen Machaya, uthi yena labanye bakhe, bafuna umphathintambo wezokulima, u Dr Joseph Made, angenele kudaba lwabo njengoba iziphathamandla zalenkampani zisenza okonwabu, sekungokwesithupha besiza kulindawo ukuzakhalaza phezu kwemali zabo.

“Thina sizohlala lapaha kuze kuyekuthi sesitholiswe okungokwethu,akula lapho singaya khona.Isizatho sokuza lapha kwabantu,kuyikuba bengasanelisi ukubhadala izimali zalapho bebehlala khona,bengasanelisi ukuhlazihlawula lezo mali kubanini mizi,laba bantu bebehlala khona. Kungakho kasila lapho singaya khona lanxa sifisa ukubuyela emakhaya,singelayao imali yamabhasi.Singeke sabuyela emakhaya ngoba abanini mizi sebasixotsha”.

Izisebenzi zeGMB
Izisebenzi zeGMB

Unkosikazi Ester Gumbo, obesebenzela eDepot yakoBulawayo, ngomunye wababuthene ngaphandle kweguma kusukela ngolwesibili, efuna imali yakhe ngemva kokuxotshwa umsebenzi.
“Lokhe ngifike ngeTuesday,imanagement ayikatshengiseli lutho olungithokozisayo mina njengomuntu owaxotshwayo umsebenzi ngo August 2015. Laphasiphila ngomusa wenkosi,ngoba i management ivale amagedi ,iyasincitsha amanzi,amatoilets,ukutshaja ama phone ethu ukuze sikhulume labanye.So imanagement isivalelele yonke into”.

Unkosikazi Gumbo, uthi uze ukuzamanyana labanye, elethemba lokuba bazakwanelisa ukubonana leziphathamandla zalenkampani ezilokhe ziqholoza, zingazihluphi ukubabona.

“Ngicelile ukuthi bangisalelel labantwana ukuze ngizedinga imali ezankwanisa ukuphila labantwana.Kunzima ngoba ngilontwana ohamba esikolo. Umntwana lo kumele ngimbhadalele i school fees,ngithenge amauniforms,ngithenge ukudla,sibhadale lapho esihlala khona,sithenge amagetsi endlini ukuthi umntwana akwanise ukube ebala,ngambhadalele i transport yokuhamba esikolo. Lowo omncane ufuna ukudla,lami ngifuna ukudla,sifuna ukugqoka,yonke into,but nxa kungelamali sesiphila ngokucela”.

Kungesifanayo lakumnumzana Promise Benhura ongubaba olengane ezine, obesebenzela iDepot yakoBulawayo laye, obephelelwe ethi akasazi ukuthi aphile njani lemuli yakhe.

Izisebenzi zeGMB
Izisebenzi zeGMB

“Ah, laba kukhanya vele ukukhuluma lathi abafuni,bona ngokwabo.Isifiso sabo,kutsho ukuthi vele abasasiboni njengabantu,njengoba sesaphuma abasasiboni njengabantu,sebephonguthi hayi lezi yizinja ngoba awusaphiwa lutho. Singabuya la,bayasirobha besithi siyalifakela ama $300 – 00,kumbe siyalinika lokhu.After that bazabe bekwazi ukuthi siyabuyela emakhaya,singabuyela,akulalutho olusala lulandela”.
Uyemba phansi uBenhura njengabanye, ethi uzohlala kulendawo aze ayithole imali yakhe.
“Khathesi sengaze ngasuka koBulawayo,sengize ngibuyela endlini kababa.KoBulawayo bengiloja, sokunzima, akusahlaleki, sengibuyela endlini kababa.Ubaba laye ulemhuli enkulu, ngilabanawami abangu four,bonke abantwana bagcwele khonapho. Ubaba ulomuzi wakhe, usumncane,laye usetown useNkayiabangu four, so sokungithwalisa nzima ukuphila kwakhona. Thats why sengisithi ngcono ngizozihlalela lapha,ngoba kungaze kuphele two months, bengangiphanga, amatoilets abo bevalile, amagedi abo bevalile, but ngizahlala lapha,ngifuna imali yami ngihambe”.
Abatshengiselayo laba ngokuhlala phandle kweguma lalenkampani okweviki yonke bathi khona bezayadinga usizo kumagqwetha alwela ilungelo loluntu awe Zimbabwe Lawyers for Human Rights, ngemva kokunanzelela ukuqholoza kweziphathamndla zale nkampani abayisebenzele okweminyaka.

Izulu eline ngoLwesine liphelele emizimbeni yabo laba bantu.Ngesikhathi intathelizindaba zifika kulindawo, ebevaliwe amasango, ukubavimba ukungena emagumeni ayo. Bakhona abaze belabantwana abatshele intathelizindaba ukuba sebephila nzima, ngoba bengela manzi lezambuzi inkampani ingabavumeli ukusebenzisa ezayo.

Izisebenzi zeGMB esezincedwa yizakhamizi zeEastle
Izisebenzi zeGMB esezincedwa yizakhamizi zeEastle

Izakhamizi zemzini we Eastlea lapho okulamahofisi esigodlo salenkampani, nguye osesiza laba bantu ngokubapha amanzi, izambuzi kanye lendawo zokulala kulabo abaze labantwana.

Bayabheja laba bantu bethi bazohlala kulendawo baze banikwe okungokwabo, bethi kabasazamukeli izithembiso.
Iziphathamandla zalenkampani zibikwa zike zabiza amapholisa ukuzabaxotsha ngesikhathi beqala lolu hlelo ngoLwesibili.

Imizamo yokukhulumisana leziphathamandla zalenkampani yehlule, ophethe uhlangothi lwezokukhulumisana, umnumzana Joseph Katete walile ukukhuluma lentathelizindaba ethi lungaphezu kwakhe loludaba. Wathi kumele kube ngosaphethe isikhundla somqondisi weGMB umnumzana Simba Mhonde, okhulumayo kodwa yena obelokhe ebikwa esemhlanganweni.

please wait

No media source currently available

0:00 0:04:45 0:00
Lapho esitholakala khona

XS
SM
MD
LG