amalinks wokungena

Breaking News

Kuqhamuka Umkhuhlane Ochatshangelwa Ukuthi Yindingindi koBulawayo


Kuqhamuke umkhuhlane ocatshangelwa ukuthi ungaba yindingindi koBulawayo ngeviki ephelileyo, elokitshini le Emakhandeni le New Lobengula kodwa abezempilakahle bathi baphange bayahlolisisa lumumo lanxa kusamelelwe impumela yenhlolisiso ethunyelwe eHarare ukuze kubonakale ukuthi lumkhuhlane yindingindi yini ngempela.

Umkhuhlane wendingindi ungomunye yaleyo eyingozi ikakhulu ebantwaneni abangaphansi kweminyaka emihlanu lalabo asebekhulile abangazange bahlatshwe ukuvikelwa kulumkhuhlane.

Ukuqhamuka komkhuhlane lo kuvame lapho kusiba labantwana abangahlatshwanga abathi bangabalawo uphange umemetheke kuyo yonke indawo.

Ukubhidlika kwenotho yelizwe kubikwa sokubangele ukwehla kwenani labantwana elivikelwa kumikhuhlane ethelelwanayo osokukhweze ukuqhamuka kwemikhuhlane le.

Idolobho lakoBulawayo lacina ukubona umkhuhlane lo ngomnyaka ka2010 lapho okwaphathwa umsebenzi wokuhlaba abantwana kutsha lokuzama ukufinyelela labo abavame ukungahlabisi abantwana njengalabo abalenkolo ezingabavumeli ukuhlabisa amajekiseni la abanjengabokholo lwesiphositoli lalabo abahlala endaweni ezingekho emthethweni – amasquatter camp.

Abezempilakahle babizwe ngeviki ephelileyo ezikolo ze Josiah Chinamano emzini we Emakhandeni le Inkanyezi eNew Lobengula ngemva kokuthi sokube labantwana abafunda kulezizikolo abahambe emakiliniki belomkhuhlane ocatshangelwa ukuba yindingindi.

Osebenza kwezempilakahle ekhansilini, uNkosikazi Rachel Mapungwana, uthi bake babizwa kulezizikolo ngemva kokuthi sokube labantwana abacatshangelwa ukuthi bangabe belendingindi. Uthi bangene kulezizikolo njalo bayakhangela lalapho abahlala khona kwahlolwa njalo labantwana abakhelene labo ukuze kube lesiqiniseko sokuthi abantwana abathelelananga lumkhuhlane.

Uqhubeke esithi mkhuhlane lo ubonakala lapho kuthe kwahlolisiswa igazi kungakho bathethe igazi ebantwaneni lathunyelwa eHarare ukuyahlolwa ukuze baqiniseke ukuthi lumkhuhlane obuqhamukile yindingindi ngempela.

UNkosikazi Mapungwana uqhubeke esithi abazali kabahlaliseke ngoba abezempilakahle sebengenile kulezi zindawo belapha abantwana bafaka lemigoqo yokuthi umkhuhlane lo ungamemetheki. Uthi abantwana sebelatshiwe babuyela ezikolo kusele nje inhlolisiso evela eHarare ukuze bazi ukuthi bekuyindingindi ngempela.

UNkosikazi Thelma Sithole, oyisakhamuzi, uthi kuyadingeka ukuthi abazali bafundiswe ngemikhuhlane eyingozi ebantwaneni ukuze babelakho ukusukumela phezulu ungakamemetheki. Uthi bakhona abazali abangazwisisi ukuqakatheka kokuyahlabisa abantwana bengazi ukuthi lokhu kuyingozi hatshi kwababo abantwana kuphela kodwa lakulabo abakomakhelwane lezikolo.

Wengeze esithi abazali kumele babekwazi ukuthi yiphi imikhuhlane abantwababo abadinga ukuvikelwa kiyo njalo bazi lezibonakaliso zawo.

UNkosazana Bongani Ndebele, ongumongikazi, uthi umkhuhlane we ndingindi ulezibonakaliso ezihambelana lalo omunye okuthiwa yi rubella. Uthi abazali bangeke bazi ukuthi umkhuhlane umntwana alawo yiwuphi kungakho bangabona umntwana elokuqubuka i rash engalumiyo emzimbeni iqalisa ebusweni, amehlo esiba bomvu njalo lomphimbo lawo ubuhlungu baphange baye esibhedlela bayethola uncedo kuhlolisiswe igazi umkhuhlane ungakamemetheki.

Idolobho lakoBulawayo lilabantwana abahlatshwayo ukuvikela kumikhuhlane abangaphezu kwamatshumi ayisitshiyagalombili – 83% kodwa kulemizamo yokuthi wonke umntwana afinyelelwe ngabezempilakahle, avikeleke kumikhuhlane le. Ngomnyaka ka 2010 lapho kuqhamuka umkhuhlane lo elizweni lonke jikelele, kwafa abantwana abangamatshumi amahlanu – 50 phezu kwenkulungwane lamakhulu amabili elawuthelelanayo – 1200. Kulabo ababa lalumkhuhlane, abathathu kuphela kunani eliphezulu kwamakhulu amabili - 220 babewuthelelwe behlatshiwe ukuvikela.

XS
SM
MD
LG