amalinks wokungena

Breaking News

Indlela Yokusoka eyePrepex Ibikwa Iphumelela eZimbabwe


Ugatsha lwezempilakahle luthi ukusoka ngendlela yePrepex engadingi kusika, sokuphathise kakhulu ekukhwezeni inani labesilisa elisokwayo eZimbabwe osokukhangelelwe ukuthi lindlela isetshenziswe endaweni zonke zelizwe.

Indlela le yePrepex iqale ukusetshenziswa nyakenye endaweni ezilutshwane ezikhethiweyo kukhangelelwe ukuthi ilizwe lanelise ukusoka abesilisa abaphezu kwenkulungwane ezingamakhulu amabili - 217 800, ngomnyaka ka 2014.

Ukusoka elizweni bekuphathwa ngodokotela kuphela okutsho ukuthi akwenziwa endaweni ezinengi zemaphandleni ngoba odokotela bevele besilela.

Uhulumende ephathisana lePopulation Services International ukhangelele ukufundise abongi ukusoka ngendlela le yePrepex okuzakhweza inani labesilisa elizasoka ukuze ilizwe ligcwalise inani eledlula kancane isigidi -1.3 million kusiyafika umnyaka ka 2017.

Lanxa nje lindlela yePrepex ibingakasetshenziswa elizweni lonke kusamelelwe imvumo kunhlanganiso ebona ngempilakahle emhlabeni wonke jikelele, iWorld Health Organisation, isikhangelelwe ukusabalala ilizwe lonke ngemva kokuthi ilizwe ligcwalise isimiso sokusoka abantu abazinkulungwane ezilitshumi-10 000 ngendlela le kungela okuphazamisayo.

Ophethe ezempilakahle eMatabeleland South, uDokotela Rudo Chikodzore, uthi bakhangelele ukuthi kusiyaphela umnyaka indlela yePrepex ibe isikhona kundawo zonke zemaphandleni ngoba sebeqedile ukufundisa abongi abathile ukuphatha lumsebenzi. Uthi abanye babo sebesoka bekhangelwe ngodokotela okokuthi bangafikisa inani elithile besoka bazathola izithupha zokuyasoka bebodwa kungela odokotela.

Unkosikazi Melta Khupe, ongumongikazi, uthi kuyakhuthaza ukuthi abesilisa abanengi sebaluthathela phezulu loluhlelo lanxa kukhangelelwe ukuthi izithelo zizakhanya ngemva kweminyaka ethile ekwehliseni inani labantu abathelelana igcikwane lengculaza. Uthi ngendlela oluqhutswa ngayo, kuyathembisa ukuthi kuyafika umnyaka ka 2017 ilizwe lenelisile ukusoka inani elilikhangelweleyo.

Unkosikazi Khupe, owasokisa njalo indodana yakhe eleminyaka eyisithupha uthi kungcono ukuthi umntwana asoke esemncane ngoba kubalula ukuphola kwakhe. Uthi abanye abazali basoka ngenxa yokholo, abanye ngosiko kuthi abanye ngenxa yezizatho zempilakahle kodwa okuqakathekileyo yikuthi kwenziwe zingcitshi ezifundele umsebenzi lo kwezempilakahle ukuze kungabi lengozi ezitshiyeneyo.

Umculi olodumo uMnumzana Albert Nyathi, owasoka nyakenye, ungomunye wabakhankasela ukusoka kuPSI - amabrand ambassadors. Yena ukhuthaza ukuthi abantu bahambe endaweni zokusoka ngoba yikho abathola khona ulwazi oluqondileyo njalo bazwisise ukuthi kungani behlolwa ingculaza anduba basokwe hatshi ukuthola ulwazi kubosowabo ngoba ezikhathini ezinengi lolulwazi luyabe lungaqondanga.

Minengi imbuzo kulabo abafuna ukusokwa kodwa uthi yonke impendulo iyatholakala endaweni zokusoka.

Ukusoka kuyindlela yokuvikela kugcikwane lengculaza lapho kuthe kwasetshenziswa lezinye indlela zokwenqabela ukuthelelana leligcikwane. Ezinye zalezindlela eziqakathekiswayo zigoqela ukuthembeka kanye lokuvikela emacansini.

UNyathi uthi kuqakathekile ukuthi labo abasokayo bazi ukuthi lokhu akubanikimvumo yokungaziphathi kodwa kuyabe kulokhu kusadingeka ukuthi lowo osokileyo aziphathe njalo avikele omunye wakhe.

Idolobho lakoBulawayo liyakhokhela elizweni kunani labesilisa asebangena kuloluhlelo.

Umeya wedolobho lakoBulawayo, uMnumzana Martin Moyo, uthi amakiliniki ekhansili lawo akhangelele ukuphatha loluhlelo ngendlela le yePrepex.

Egcizelela laye ukuqakatheka kokuziphatha, uthi lanxa bekhona abasoka ngenxa yesiko, khathesi kumele kulandelwe izixwayiso zalabo abazingcwethi ukuze kulwiswe ukumemetheka kwegcikwane lengculaza.

Wengeze esithi kuqakathekile ukuthi abesifazana bakhuthaze omkabo lamadodana abo ukuyasoka ngoba lokhu kuzaphathisa wonke umuntu hatshi abesilisa kuphela.

Ugatsha lwezempilakahle luthi ngomnyaka ka 2013 inani elinengi labantu lasoka esigabeni seMatabeleland South, kulandela iMatabeleland North, iBulawayo kuthi iHarare yaba ngeyesine. Indlela yeprepex ikhangelele kakhulu ukuphathisa emaphndleni lapho okungela odokotela abeneleyo kanye lemitshina edingakalayo lapho kusetshenziswa indlela yokusika.

XS
SM
MD
LG