amalinks wokungena

Breaking News

Abahlala Emazweni Bakhuthazwa Ukunceda Abaswelayo Lapho Abadabuka Khona


Inhlanganiso yeVESO ikhuthaza ukuthi abantu abahlala emazweni bancede abahluphekayo ekhaya.
Inhlanganiso yeVESO ikhuthaza ukuthi abantu abahlala emazweni bancede abahluphekayo ekhaya.

Ngesikhathi ukoma kwezomnotho kuqhubeka kubangela ubunzima obukhulu kwezemfundo lakubafundi eZimbabwe, inhlanganiso yabeZimbabwe abakweleSouth Africa eye VESO esisize izikolo ezinengi kweleMandebeleni, isikhuthaze abeZimbabwe abasemazweni abadabuka ezabelweni zeMandebeleni ukuthi babumbe amaqula okuxhasa izikolo ezisendaweni abavela kuzo.

Uphawu lokuthi ezemfundo sezimi ngogedla eZimbabwe luvele mgceke ngesikhathi kusethulwa isimemezelo sokuthi imali yesikolo isingahlawulwa kusetshenziswa imbuzi. Okube ngundabamlonyeni ngalesi simemezelo yikuthi abangelambuzi ke? Abafuna ukuthenga izingwalo ke? Kanti nxa kuletshintshi izaphuma kuphi kuleyo mbuzi?

Lezi zinhlupho abehlanganiso yeVESO kusitsho inhlanganiso yamaVenda labe Sotho, abathi zibhahile ezikolo kanti bona kudala belwisana lazo emangweni we Beitbridge le Gwanda.

Linhlanganiso ebunjwe ngo 2012 ngenjongo yokusiza izikolo labantwana besikolo, isifinyelele izikolo ezinengi kakhulu kanti inceda abafundi ngezingwalo, izicathulo, ezemidlalo, impahla edingwa ngamantombazana asesikhathini, lokunye okutshiyeneyo.

Umngcinisihlalo weVESO, uMnumnzana Jonathan Mbedzi, ukhuthaza izizalwane zeZimbabwe ezisemazweni ukuthi lazo ziqoqane zenze njengabo, ukuze kungabi lomntwana oyeka isikolo ngoba engelamali yokufunda, izingwalo, izicathulo, izigqoko zesikolo lempahla edingwa ngamantombazana nxa esesikhathini.

“Bezame labo ukuba lenhlangano ezinje ezigabeni zabo lapho abaphuma khona bekwazi ukuthi bahlanganise imadlala abangayihlanganisa ngoba imfundo ne culture vele yizo izinto ezinkulu emhlabeni. Ungaba nani zonke izinto ungaba nazo kodwa ma kuyikuthi abantwana bethu abayi esikolweni angiboni ukuthi kuzoba luncedo ebantwaneni.”

UMnumnzana Omega Ncube uthi nxa abeZimbabwe laba bengaqoqana ngendawo ngendawo abasuka kuzo, asikho isikolo esingasala singelabaxhasi kweleMandebeleni.

Ngokutsho kombiko wogatsha lwezemfundo oqale ukuqoqwa ngo 2013, zibhekane lobunzima kakhulu ezemfundo ezabelweni zeMandebeleni.Nyakenye umqondisi wezemfundo esabelweni seMatabeleland South, uNkosikazi Tumisang Thabela, wathi lesi sabelo sisilela ngezikolo ezedlula ikhulu (114 schools).

Le yinto ebangela ukuthi inengi labafundi ikakhulu emakhaya bazihlalele ebengasayi esikolo ngenxa yomango omude abawuhambayo besiya esikolo.

Okunyeke yikusilela kwemisebenzi elizweni osekubangele ukuthi inengi labantwana bengasayi esikolo ngenxa yokuswela imali. Abanye ngabekeliswa yindlala, ukuswela izigqoko zesikolo, izingwalo lokunye.

Lezi inhlupho zenza ukuthi labafundayo bengaphumeleli ezifundweni zabo. Umnumnzana Omega Ncube uthilo ngumsebenzi odinga ukubambisana kwabo bonke abeZimbabwe abasemazweni lapho izinto ezisatholakala ngcono khona.

“Siqale uku donator lapha eMatabelelend South lapho esikhulele khona yikho esizama ukuthi siqale khona ukuthuthuka khona. Into ezinjenge culture singalibali silabantu abanjengabo Nqindi, abanjengabo Albert okuyibo abasigroomela abantwana ukuthi singalahli iculture yethu.”

Ugatsha lwezemfundo luthi ngo2011, izibalo bezikhombisa ukuthi iqula ngalinye labasebenzayo abalikhulu, lisekela abantwana abangamatshumi ayisikhombisa lesikhombisa. Leli nani selikhwelile kakhulu ngenxa yokuphela kwemisebenzi lokuzalwa kwabanye abantwana.

Ezemfundo lazo sezehlile ezabelweni zeMandebeleni. Ngomnyaka ka2011 inani labafundi abaphumelele kuhle ezifundweni zabo ezabelweni zeMandebeleni beliphansi kokungamatshumi amabili lanhlanu ekhulwini.

Umgcinisihlalo wenhlanganiso ye VESO, uMnumnzana Jonathan Mbedzi, uthi loluhlupho ludinga ukuthi izizalwane zakwelemandebeleni ezisemazweni zenze okukhulu okugoqela lokwakhiwa kwezindlu zokufundela esescience ezikolweni, ukwakha ezinye izikolo kanye lamakolitshi emisebenzi yezandla ikakhulu emaphandleni.

“Namanje sinawo ama secondary schools but ezintweni ezifana ne science, asina sikolo esisizayo kuscience so yizinto esisikhalela kakhulu abangakhona ukusincedisa kulezi zinto besincedise ngoba okwamanje asilalutho ezambeni zethu siyazamanje ukuthi sihlanganise leyo mali esihlangana layo.”

IVESO ithi lonyaka ilungiselele ukupha uncedo ezikolo ezingamatshumi amabili emangweni weBeitbridge okuyinto abathi nxa ingenziwa kuzo zonke indawo kweleMandebeleni, zingathuthuka kakhulu ezemfundo.

Udaba lwabenhlanganiso ye VESO siluphiwa nguBenedict Nhlapho
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:27 0:00

XS
SM
MD
LG