amalinks wokungena

Breaking News

Abanengi Bafuna Kusungulwe Imisakazo Yezabelo Eyama Community Radio Stations


Bathi Kayivulwe imisakazo yamaCommunity Radio Stations
Bathi Kayivulwe imisakazo yamaCommunity Radio Stations

Abenhlangothi ezitshiyeneyo ezisemsebenzini wokusakaza zethule isicelo kumalunga edale lephalamende ukuba baluhluzisise udaba lwemisakazo yezabelo bafuqe udaba lokusungulwa kwama Community Radios wona amqoka njalo elomsebenzi omkhulu kwezokuthuthukiswa kwalezo zabelo lelizwe lonke jikelele.

Lesi sicelo senziwe emhlanganweni weziphathamandla eziphatheke emikhankasweni yokuthukululwa kwamagagasi owenzelwe eweteleni ye Jameson,eHarare owe“All Stakeholders Conference on Community Broadcasting” oqoqwe ngabenhlanganiso ye Amnesty International isebenzisana labe Zimbabwe Association of Community Radio Stations leye UN Demomocracy Fund.

Omunye wabaphatheke kulomhlangano engumqondisi womsakazo webulenjini owe Radio Voice of the People, uJohn Masuku uchasisa ngokuqakatheka kwemisakazo yezabelo kuntuthuko yelizwe.

“Iqakathekile ngokuthi ngeyezabelo.Khathesi angithi uyabona lapho okube lemonakalo otshiyeneyo okufana le Battlefield emigodini okufana lesigodini, emigodini, oChimanimani labo Chipinge. Eminye imisakazo le yaphongubuya okwesikhathi esifitshane nanko sihambile , okwenzakala sibi sibili kakusekho emisakazweni. Kodwa ke ngabe kungumsakazo wesabelo ngabe uqhubekela phambili lokhe ukhuluma ngezinswelo ezitshiyeneyo ezingabe zifunwa yisabelo.”

U Masuku uthi kungalesi sizatho, kumele bafundiswe sikhathi sonke ngokuqakatheka kwale misakazo abameli bezigaba.

“Amalunga edale lephalamende kumele abe elokhu efundiswa ukuthi ama Community Radio kuyini. Siyakwazi ukuthi bayaguquka ngemva kwesikhathi esithile, kuma by-elections kumbe ngemva kweminyaka emihlanu njalo into le yama Community Radio ihlala intsha kibo. Ngakho sikhuthaza abe ZACRAS le Amnesity International ukuthi babe lokhe bebakhuthaza ukuthi ama Community Radio ayisiyo misakazo efuna ukugenqula uhulumende kodwa yimisakazo yokuthuthukisa intuthuko emaphandleni lendaweni ezitshiyeneyo emadolobheni lokunjalo.

Umgcinisihlalo wekhomidhi ebona ngezokwethulwa kwemibiko lokusakaza edale lephalamende eye Portfolio Committee on Media, Information and Broadcasting, umnumzana Prince Dubeko Sibanda utshele lumhlangano ukuba bazoyithwala lingqobe abayinikezweyo ukuyaluphakamisa edale lephalamende loludaba.

“Sisamelele yena uhulumende ukuthi asinike I Policy Framework eyokuthi yona ucabanga njani uhulumende ngama Community Radio Stations ukuthi aphathwe kanjani. Sisamelele i Policy Framework kahulumene sikhangelele ukuthi ama stakeholders ikakhulu ku Radio initiative kufuze bona baphume labo mhlawumbe le Framework abayikhangelele ukuthi yiyo indlela abacabanga ngayo ukuthi ama Community Radio Stations abe yisima kanjani.”

Ukhuthaza abenhlanganiso ezikuloluhlangothi ukuba bacace kulokho abakufunayo ukuze kuphele ukwesaba uhulumende alakho kwezokusungulwa kwayo.

“Bona kabaphumele egcekeni njengam Stajkeholders ukuthi ukuthi bona ngokubona kwabo aba fears kahulumende afana lokuthi ngubani oyakube etholisa imali yokuqhuba lawo ma Radio Stations, ngubani oyabe emaneja lawo ma Community Radio Stations, ngubani oyabe esetha I agenda kulawo ma Community Radio Stations?.Yizo izinto okufuze sikhulume ngazo sonke ayisiwo mthwalo esingawufaka kuhulumende, ayisiwo mthwalo esingawupha I Parliament, ayisiwo mthwalo esingawutshiyela ama Stakeholders, ngumthwalo wethu sonke.”

Omunye njalo olilunga lalekhomidhi ebona ngezokukhitshwa kwemibiko umnumzana Albert Ngulube uqonqosela ngokuqakatheka kwemisakazo yezabelo ekulondolozeni amasiko lendimi.

“Nxa kungaMatshangani,ngamaKalanga, ngamaVhenda, kabe le Radio yabo ezabatshela ngolimi abaluzwisisayo, bazalalela even amasiko abo bazawahlonipha. Iyancedisa kuntuthuko yendawo lokuthi abantu bazizwe ukuthi they are part and parcel of the nation. I Constitution ithi sile 16 languages. Silamasiko esiVenda, asiwaboni whether yi Radio but bangazibona labo, amaTshangani esenza okwesiTshangane sabo, ama Venda besenza okwabo I think they will feel ukuthi they are part and parcel of this country.”

Umnumzana Mvelo Zondo ngomunye wabaphatheke kulemikhankaso yokukhankasela ukuvulwa kwalemisakazo yezabelo esebenzisana labe Ntepe Community Radio Station ese Gwanda. Bona basanda kwethekelela kwele Kenya lapho okubikwa kulemisakazo yezabelo engamatshumi amane-40, ukuyabona ukuba baqhuba njani abakulelo lizwe.

“I Kenya Broadcasting Authority kayinxunsi abantu abalesifiso sokuba basakaze ngemisakazo yezabelo kodwa abantu bakhona ukuthi bavule i website benze download I Application Form. I application form yakhona iyi $10 which is 1000 Shilingings kuthi I licence yona izokuba yi 30 thousand shillings elingana le $30 – 00. Kukanti ke ngapha, ukuze uthole leyo license nxa uthe wanxunswa kumele wehlukane lemali engange two thousand five hundred United State Dollars.

Obona ngezokuhanjiswa kwemisebenzi kuZACRAS, uVivian Marara uthi kunengi okusamele uhulumende akwenze okubalisa ukukhethwa kwamalunga eBoard ye Broadcasting Authority of Zimbabwe athi yacina ukuba khona ngomnyaka ka 2015.

“So singalokhe I situation inje kutsho ukuthi 2019 uzaphela ama Community Radio engekho. So bengafaka I Board kuzasinceda kakhulu but I Board isikhona, esikufunayo futhi yikuthi kube lama Community Radio Regulations. Nxa sisithi regulations kuyabe kuyi policy ekhuluma ukuthi umsakazo uyasakaza ama kilometres amangaki lendaba yokuthi i licensing yama Community Radio stations ihanjiswa kanjani. Ngoba khathesi I Broadcsting Services Act kayikhulumi kahle ukuthi ama Community Radios nxa esekhona azasebenza njani.

Abangene lumhlangano baveze ukukhathazeka ngokungaphumeli egcekeni kukahulumende ukuthi yini inkinga evimba ukusungulwa kwemisakazo ezimeleyo okugoqela ama Community Radio Stations lanxa waveza ukuba kuzovunyelwa ayisithupha ukuthi aqale ukusebenza kuleli.

Lanxa eleZimbabwe lingelinye lamazwe aqala ezokusakaza ezansi yezwekazi leAfrica kanye lele South Africa ngomnyaka ka 1932, kubikwa kuyilo eselisalele muva kwezokuvulwa kweminye imisakazo kulumhlubulo.

EleZambia libikwa selilemisakazo edlula ikhulu-101 Radio Stations, efika phose amatshumi ayisitshiyagalolunye ayo kungeyezabelo - 86 Community Radio Stations.

Kuthi ele South Africa lona selilemisakazo yezabelo efika phose amakhulu amabili -165 Community Radio Stations, ele Malawi selilemisakazo eyedlula kancinyane amatshumi ayisikhombisa -72 Radio Stations.

Udaba lwemisakazo yezabelo siluphiwa nguMavis Gama
please wait

No media source currently available

0:00 0:07:18 0:00
XS
SM
MD
LG