amalinks wokungena

Breaking News

Abantu Bakhuthazwa Ukuthi Balondoloze Amaxhaphozi


Bathithibele abantu ngokwenziwa yilabo asebefuna ukwakha izindlu exhaphozini abathola khona amanzi.
Bathithibele abantu ngokwenziwa yilabo asebefuna ukwakha izindlu exhaphozini abathola khona amanzi.

Uzulu ukhuthazwa ukuthi alondoloze amaxhaphozi ngesikhathi kulabantu abanengi elizweni ababhekane lokusilela kwamanzi.

Lokhu kwethulwe yinkokheli yakwele Zimbabwe lengcwethi ezibona ngezemvelo. Omunye wakakhuthaze ukuthi kulondolozwe amaxhaphozi nguMongameli Emmerson Mnangagwa owethule lokhu ngoLwesithathu kunanzwa usuku lweWorld Environment Day.

UMnu. Ezekiel Chibodo, ilunga lenhlanganiso ekhankasela ukutholiswa kukazulu amanzi ahlanzekileyo eyeBudiriro Water Foundation.
UMnu. Ezekiel Chibodo, ilunga lenhlanganiso ekhankasela ukutholiswa kukazulu amanzi ahlanzekileyo eyeBudiriro Water Foundation.

“ … Masingakhuthazi ukuhlaliswa kwabantu endaweni ezingamaxhaphozi ngoba lokhu sekubangele ukutshabalala kwemifula yethu, isimo esihle sokutholakala kulezondawo njalo kuphazamisa lenyamazana zendle."

Ingcwethi zithi amaxhaphozi enza umsebenzi omkhulu ukuhlambulula amanzi kungelanhlawulo okusiza ekwehliseni imali esetshenziswa ukuthenga imithi yokucenga amanzi emadolobheni.

Ukutshabalala kwawo eZimbabwe sekungezelele kudubo lokusilela kwamanzi inengi sekungabaphila ngalawo abawakha emithonjeni abayigebha emizini yabo.

Akwakheki exhaphozini leli ...
Akwakheki exhaphozini leli ...

Lumsakazo ukhulumisane lezakhamizi zeBudiriro kuWard 43 eHarare zona esezileminyaka embalwa zingawatholi lawo manzi seziphila ngageleza evelela kwelinye ixhaphozi lapho osekulomuntu osefuna ukwakha indlu.

Osakhulayo uMike Zvikomborero Madimutse uthi sokwathabalala amaxhaphozi kuleyo ndawo ngenxa yokwenziwa nguzulu.

Amaplanka omuntu ofuna ukwakha indlu exhaphozini.
Amaplanka omuntu ofuna ukwakha indlu exhaphozini.

Uthi kuyadanisa ukuthi sokulomuntu osefuna ukufaka isakhiwo kwelinye ixhaphozi elilamanzi ahlambulukileyo.

“Into eyenzakala khona lana ayingiphathi kahle ngoba lamanzi esiwathola lapha yiwo asisizayo ezindlini ngoba akulamanzi kulezi zindlu. Kutsho ukuthi lamanzi esiwathatha lapha siyawatsha ngayo sithele lakuzambuzi. Kutsho ukuthi bangakha laba bantu angazi ukuthi sizophila kuhle khona lapha.”

UMnu. George Gangata isakhamuzi emzini we Budiriro 5A ngaphansi kuka Ward 43 laye ukhathazekileyo ngokwenzakalayo.

“Lapha sesibona abantu abangahlali lapha eBudiriro bebuya ukuzakwakha emaxhaphozini ethu lapha, asazi ukuthi badingani ngoba thina siyakwazi ukuthi amaxhaphozi kumele agcinwe kuhle ngoba kulapho esiphilela khona. Njengalapha eBudiriro esihlala khona, akulamanzi. Njengawokunatha, siwacela kulabo abemba imithombo emizini yabo kodwa nxa sekungokwama toilets lokunye sisebenzisa amanzi wonalawa manje nxa sebebuya besakha so, asazi ukuthi bafuna senze njani. Thina siyakwazi ukuthi ukhansili akalamali yokuthi anelise ukusitholisa amanzi ahlanzekileyo.”

Kugobhoza amanzi amanengi emaxhaphozini lapho abanye abantu asebefuna ukwakha izindlu.
Kugobhoza amanzi amanengi emaxhaphozini lapho abanye abantu asebefuna ukwakha izindlu.

UGangata uthi kuyamangalisi ukuthi ophethe isikhundla sika District Officer emzini weBudiriro wabatshela ukuba kazi okwenzakalayo ngemva kokuba bemangale udaba lolu kuye.

“Nxa kuyi Lease akumelanga kwakhiwe ipermanent structure, kufana lomuntu oliloja ngemva kweminyaka ethize usephuma sekungena omunye.Manje nxa esegebha so, kutsho ukuthi usefuna ukwakha indlu enkulu. Ngokwazi kwethu, kungavele kuthelwe icement lapha, ixhaphozi lethu lonke liyawoma.”

UNkosikazi Julia Pierini, eyinye ingcwethi kwezokulondolozwa kwemvelo engumqondisi enhlanganisweni yeBirdLife Zimbabwe, uthi aqakatheke kakhulu amaxhaphozi.

"Kuyethusa okwenziwa ngabantu abakha izindlu phezu kwexhaphozi eBudiriro."
"Kuyethusa okwenziwa ngabantu abakha izindlu phezu kwexhaphozi eBudiriro."

“Ukuqhuba imisebenzi yokwakha endaweni ezingamaxhaphozi kuletha umonakalo omkhulu. Osekusenzakala endaweni ezehlukeneyo eBudiriro 5 kuletha umonakalo owesabekayo ngoba kuphazamisa ukugeleza kwamanzi hatshi eBudiriro 5 kuphela kodwa edolobheni lonke le Harare. Kungakho-ke sisithi thina mayimiswe yonke imisebenzi yokwakha eqhutshwa edolobheni leHarare lakwezinye indawo elizweni ukuze sanelise ukulondoloza amanzi azakhiwa izakhamizi kwelakusasa.”

UNkosikazi Pierini ukhuthaza omanisipala ukuba baqakathekisa ukulondolozwa kwamaxhaphozi asaseleyo elizweni.

“Sesivele sesibhekane lodubo lokusilela kwamanzi. Ukubelokhe siqhubeka sisakha kulamaxhaphozi akusisizi ngalutho akukhathalekile ukuba yisakhiwo esihle okunganani sicabanga ukuba singasoze saphazamisa amaxhaphozi, sizowaphazamisa. Amaxhaphozi kumele abuyiselwe esimeni sawo ukuze aqhubekise umsebenzi wawo awudalelwayo.”

UMnu.William Kwiti uzondiswa yikutshabalaliswa kwamaxhaphozi emzini weBudiriro 5 eHarare.
UMnu.William Kwiti uzondiswa yikutshabalaliswa kwamaxhaphozi emzini weBudiriro 5 eHarare.

UMnu. Norman Makondo, ukhansila kaWard 43 emzini weBudiriro, uthi kazi lutho ngokwenzakala emaxhaphozini la.

“Sikhathi sonke nxa sitholisa abantu umhlaba, labo bantu bakamanisipala yibo abayabe betshilo ukuba kufanele ukuqhuba umsebenzi wokwakha. Labo bantu yibo abalamandla wokutsho ukuba lixhaphozi yini loba hatshi, akusi daba lokuthi umuntu uyakhangela nje ngamehlo besesithi ilixhaphozi leyo ndawo. Thina okwethu yikwenza okudingakalayo nxa kuyikuthi labo bantu bethe leyondawo kungelungele ukwakha izakhiwo.”

UMayor weHarare, ukhansila Hebert Gomba, utshele lumsakazo ukuba kumqoka ukuwalondoloza lawo maxhaphozi.

“Kumele sibone ukuba lulungisiswa ngesiphangiphangi loludaba, silulungisise luphele loludaba kube kanye. Bonke abakumawofisi amqoka kuloludaba bazokwaziswa ukuba bazi okwenzakalayo ukuze kudingwe indlela loludaba olungalungisiswa ngayo ngokuphangisa, imihlangano yenziwe.”

Ingcwethi zithi amaxhaphozi la asiza ekulondolozeni imvelo lesimo somkhathi, okubizwa ngeSiLungu ngokuthi yi-climate change.

Udaba Esilethulelwe NguMavis Gama
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:47 0:00

XS
SM
MD
LG