Abenhlanganiso yababalisi abasebenzela emaphandleni eye Amalgamated Rural Teachers Union of Zimbabwe (ARTUZ) bathi bajabuliswe lilanga lakuqala lesigaba sesibili sokukhalala umsebenzi.
Isilinganiso sokungamatshumi amane ekhulwini-40%) sababalisi sibikwa singahambanga emsebenzini ilizwe lonke jikele. Ababalisi laba benza lokhu njengendlela yokuveza isikhalazo sabo kumqatshi onguhulumende ukuthi abaholise ngedola leMelika.
Ezikolweni ezinengi abantwana batshone behlezi ngoba ababalisi ababuyanga emsebenzini kuthi labo ababuyileyo, batshona behlezi bengasebenzi bekhalaza ngokuncipha kweholo labo.
Ukukhalala umsebenzi kwanamhlanje kuqondane lelanga lokuhola lona elize lingaguqukanga okwengezelele ukuthukuthela kwababalisi.
Umkhokheli wenhlanganiso ye Amalgamated Rural Teachers Union of Zimbabwe (ARTUZ) uObey Masaraure uthi ukhangelele ukuthi inani lababalisi abakhalale umsebenzi lizaqoga kusasa.
“Isahluko sesibili sokukhalala umsebenzi uhambe kahle namhlanje. Inani elingamatshumi ayisithupha kuhulu elilodwa (60%) lababalisi kuphela yilo elihambe emsebenzini kodwa abakade besemsebenzini bebezihlalele bengasebenzi, kodwa bebeqoqan ngendlela zokuthi bengaqhuba kanjalo uhlelo lolu. Bathi bafuna iholo labo ngedola lemelika kodwa iholo labo elingene namhlanje alithengi lutho ngoba singayiqathanisa ledola lemelika iholo leli liyisilinganiso se US$ 60. Siyathaba ukuthi ababalisi bazinikele kuhlelo lwethu lokukhalala umsebenzi
Lokhu kugcizelelwe ngunobhala wale inhlanganiso umnumzana Fortune Jamela yena othi iholo lababalisi alisathengi lutho ngoba intengo ezitolo isikhuphukile.
Uphinde wathi sekumele uhulumende akhulumisane lenhlanganiso zonke ezimela ababalisi ukuze kuthuthukiswe impilo zababalisi.
“Namhla kungumhla ka 18 kuyikuqala kwestrike esiyibize njangababalisi sitshengisela ngokungathabi kwababalisi ngokwenziwe nguhulumende ukuba ke afulathele angakhulumisani lababalisi ngomholo wabo ngoba nxa kunje umholo wababalisi ulokhu ufakwe ngemali yeRTGS okuyimali engasathengi lutho ngoba intengo zikhuphuka njalo nje. Lokhu sekubangele ukuthi imali zababalisi zingasathengi njalo ke ababalisi bathi kusukela namhlanje kufika ngolwesihlanu abayi emsebenzini betshengisela befuna imali yabo ngohlobo lwe USD.”
UJamela uqhubeke ethi nxa uhulumende engathathanga inyathelo lokukhulumisana lababalisi kunsuku ezine ezilandelayo, abenhlanganiso zababalisi bazahlala phansi bacebisane ngenyathelo abangalithatha.
“Lokhu ke kuzaba kudanise kakhulu ababalisi ukuthi ke amalanga la adlule kungela kutshengisela ukuthi uhulumende usafuna ukuthi axoxisane lababalisi sekuzakuthi ke sihlangane siyinhlanganiso lezinye ke inhlanganiso zababalisi sibonisane ukuthi singenzani okulandelayo”
Ababalisi bathi lobanje inkokheli yeARTUZ ithe bakhalale umsebenzi okwamalanga amane, bona balenhloso yokungabuyeli emsebenzini nxa uhulumende engazange avume ukubaholisa ngedola leMelika.
Omunye umbalisi uMnu Brighton Ncube ofundisa emaphandleni uthi njengababalisi iholo aliseneli ukunakekela imuli zabo.
"Ezinye zezizatho zethu yikuba imali esiyiholayo ayiseneli ukugcina imali imuli zethu njalo sesibunzimeni ekuphileni kwethu”
Ababalisi bathi uhulumende uyenelisa ukuthi abanikeze iholo abalifunayo ngoba umpathintambo wezemali umnumzana Mthuli Ncube waveza ukuthi uhulumende wenelisa ukubuthanisa izigidi ezilikhulu zamadola ngenyanga.
Imizamo yokukhuluma lomphathintambo wezemfundo uMnu Paul Mavima yehlule kanye lomphathithambo wezemali u Mnu Mthuli Ncube yenake oveze ngenyanga ephilileyo ukuba uzakwengezelela iholo lezisebenzi kodwa ethi iholo ledola le Melika angeke alithembise.