amalinks wokungena

Breaking News

Amantombazana Asemakholitshini Asengozini Yokuthathela Imikhuhlane


Inhlanganiso yabafundi ithi ukwehluleka kukahulumende ukuphathisa abantwana abasemakolitshini kuqhubeka kubeka amantombazana akuleli engozini ephezulu yokuthelelwa igcikwane lengculaza i-HIV lapho edinga imali yokubhadalela indleko yezifundo kanye lokuziphilisa.

Ukucubungula kwenhlanganiso yabasakhulayo eye Student Solidarity Trust kuveze ukuthi lanxa ukusetshenziswa kwemali yakwamanye amazwe sokusize inotho yelizwe, akuphathisi ngitsho lakancane ukuthuthukisa impilo zabafundi abasemakolitshini abaqhubeka beyikhotha imbenge yomile.

Ukucubungula lokhu okwenziwe nyakenye kulandela uhlelo olufanayo ngomnyaka ka 2012, kuveze ukuthi phakathi kwenkulungwane ezinhlanu zamantombazana emakolitshini alitshumi lambili elizweni, phezu kwamatshumi amathathu ekhulwini – 32% liya emacansini lingavikelanga kuthi phose amatshumi amathathu ekhulwini – 28%, alisebenzisi lutho ukuvikela ukubamba isisu.

Inengi lamantombazana la liphatheka emacansini labantu abasebenzayo abalakho ukubancedisa ngendleko zesikolo, esikhathini esinengi abayabe bevele belemizi yabo lemuli okwengeza ingozi yokumemetheka kwegcikwane lengculaza.

UNkosazana Fiona Khupe osekolitshini, uthi babhekane lendubo ezinengi kakhulu ngoba kukhanya sengathi uhulumende sewageza izandla ngabo basala nje esikhaleni bengazi ukuthi babambe ngaphi.

Uthi udubo lolu luyaphela kuphela lapho uhulumende angadinga indlela zokukhangelana lendleko zabantwana ukuze bangaweli ezilingweni zokuya emacansini labadala ngoba kulakho ukubulala ilizwe nxa inkokheli lezisebenzi zakusasa ziyaqedwa yingculaza.

UNkosazana Getrude Thodlana, ongumbalisi kwelinye lamakolitshi uthi ngaphandle kobudlelwano labantu abadala abalezimali, amantombazana emakolitshini abhekana njalo lodubo lwababalisi ababathembisa imiklomelo ephezulu nxa bethe bayalabo emacansini.

Uthi kuyadingeka ukuthi amantombazana adinge uncedo nxa lokhu kusenzakala ngoba akusizi ukuthi bathole imiklomelo ephezulu kodwa basuke sebegula bengenelisi lokuyisebenzisa limfundo okuyangaphi.

Omunye njalo umfundi, uNkosazana Sithandile Ncube, uthi ye bathwele okwabonwa yingidi ithwele ilahle ngoba phezu kokuzama ukudinga indlela zokuthi baziphilise baze baqede izifundo zabo, ababalisi labo babaphathise amagabha avuzayo ngoba besazi ukuthi akulalapho abangayabika khona.

Uthi lanxa amakolitshi eseqalise ukukhuthaza ukuthi abafundi besifazana bazebika nxa behlukuluzwa ngababalisi, akulula ukwenza lokhu ngoba besesaba ukuthi lokhu kulakho ukuphazamisa izifundo zabo.

UNkosikazi Future Maphosa, osebenza labesifazana abasakhulayo uthi udubo yikuthi uhulumende kaphathisi okuyangaphi abafundi abasemakolitshini, inengi elivela kumuli eziswelayo njengalokho okwakusenzakala eminyakeni yabo 1990 lapho inengi elaliphiwa izikhwelede bezibisele lapho sebegqhibe izifundo sebesebenza.

Uthi phezu kwalokhu, inengi labazali lababalisi licabanga ukuthi indaba zemacansini ziyahloniphisa akumelanga zikhulunywe okwenza abasakhulayo baswele abadala bokuxoxisana labo ukuze babelolwazi ngengculaza kanye lokuziphatha nje.

Uqhubeke esithi ubandlululo ebantwini abaphila legcikwane lengculaza olulokhe lusavamile, lwenza abatsha laba bangakhulumi lalapho bethe balithelelwa beselimemetheka ebantwini abasakhulayo – abesifazana kanye labesilisa.

UNkosazana Khupe wengeze esithi impilakahle yabafundi kumele iqakathekiswe ngoba bayikusasa yelizwe.

Uthi amakolitshi ayawadinga amakiliniki kanye labongi abazasebenzela khona ngoba inengi labasakhulayo laba libhekane lendubo ezinengi ezibaswelisa isikhathi lemali yokuya esibhedlela lalapho bedinga uncedo baze batshiywe yisikhathi.

I Student Solidarity Trust, ithi lanxa inani labantu elithelelwa igcikwane selisehla elizweni, akunjalo kumantombazana asemakolitshini. Ithi lokhu yingozi ngoba yibo omama bemizi yakusasa okufaka imuli ezinengi engozini. Udubo lwemakolitshini lukhanya luzaya luqhubeka njengoba uhulumende eqhubeka evula amayunivesithi anjenge Gwanda kodwa kungela ndawo yokuthi abafundi bahlale kanye lemali yokuthi baziphilise ngesikhathi beqhuba izifundo zabo.
XS
SM
MD
LG