Izizalwane zeZimbabwe kweleSouth Africa zithi seziphethe amathumbu ngezandla ngokwesaba isiqubu esikhulu sokumemetheka kwegciwane lecoronavirus kweleSouth Africa.
Ukuqonga ngesiqhubu esikhulu kwenani labahlaselwa ligciwane leCoronavirus kweleSouth Africa sekutshiye abeZimbabwe abanengi belokwesaba okukhulu.
Okwamanje inani lasebehlaselwe yileli gciwane kweleSouth Africa selisedlula izinkulungwane ezingamatshumi amathathu lanhlanu (over 35,000). Asebebulewe yileli gciwane sebedlalela kumakhulu ayisitshiyagalombili (around 800).
Isizalwane seZimbabwe unkosazana Cynthia Dube uthi sebesesaba lokuphuma emnyango ngoba kungathi leli gciwane seligcwele indawo yonke.
“Ma sithi siyakhangela abantu abachaphazekileyo yiCovid-19 lokhu besanda besiyaphambili njalo nezimfa aziphunguki ziyaphambili. Konkenje ubona kungamachallenges esingakwaziyo ukuthi enganqotshwa kanjani.”
UMadube uthi okubesabisa kakhulu yikuthi leli nani likhwela ngesikhathi sekulabantu abaphose bafike izigidi ezilitshumi (about 9 million) asebebuyele emisebenzini.
“Okubuhlungu yikuthi isocial distancing leyo kayikho vele. Njengathi esihamba ngama taxi ayikho. Loba kungaze kuthiwe kufakwe ama mask, amataxi amanengi awayenzi leyo into yokusanithayiza abantu. Siyangenanje sihlale uzwe kuthiwa social distancing kodwa kuseat okumele kuhlane abantu abangu 4 uthole sekuhlezi abayi 3, that means ayikhonje isocial distancing.
Umnumnzana Khulekani Dube yena uthi okwethusayo yikuthi uhlelo lokubuyela kwabantu abanengi emsebenzini oluvulwe ngoMvulo luthe luqala kwahle kwangathi legciwane lalo selihle lavulelwa.
“Kule ilevel 3 ingitshayisa ngovalo ngoba sekuvulwe into ezihlanganisa abantu ezinjengamaSonto, amatshwala. Abantu bazodakwa bangalawuleki ngendlela eqondile okungangokuthi lesi isifo sisazobhebhetheka ngamandla. Lezingozi emigwaqweni futhi zisazobuya sibulawe yicorona sibulawe yizingozi. Okungangokuthi kusazoba kubi kakhulu. Kube balinde kancane amakhaza adlula ngoba le corona bathi ihlobane lamakhaza. Kuyethusa ngempela kakhulu kakhulu.
Noma kunjalo esinye isizalwane seZimbabwe umnumnzana Joyful Ncube uthi loba igciwane lalo selisidla amahabulo, ezindlini lakho bekuvele kungasahlaleki njengoba umangoye ubesebhazalele eziko.
“Kuleli ibanga esesikulo okuthiwa ngustage 3 sekusuke kwabangcono ngoba abanye bethu sesibuyele emsebenzini lanxa abanye bengakabuyeli kodwa kungcono ngoba sizokwazi ukuthi sisizane labanye bethu abangakabuyeli emsebenzini. Singasizana ngokuthengelana ukudla lendawo zokuhlala. So, ngokubona kwami ngibona engathi kuhamba kusiba ngcono.”
Abacubungula ngezokumemetheka kwaleli gciwane bathi kucatshangelwa ukuthi kusiyaphela umnyaka igciwane lecoronavirus liyabe selibulele abantu abafika izinkulungwane ezinhlanu (50,000) lahlasela abafika izigidi ezintathu (3 million) kweleSouth Africa.