amalinks wokungena

Breaking News

Umsebenzi Wokukhipha Omaqhuphula Ubikwa Ufuna Imali Enengi


Ingcwethi kwezokukhitshwa kwabomakhuphula elizweni ziveza ukuba umsebenzi wokubakhipha ubiza imali enengi ngakho zithi eleZimbabwe lingake lanelisa ukuqhuba lumsebenzi kungekho sizo lwakwamanye amazwe lanxa equbekele phambili ewuqhuba kusukela ngomnyaka ka 1984.

Ukungabi khona kobudlelwano obuhle phakathi kukahulumende weZimbabwe lamazwe angentshopnalanga kubikwa kungokunye okwengezelele udubo lokusilela kwemali lanxa lezi ngcwethi zibika ukuba asesiya encibilika lamazwe ngoba sebuvuselelwa.

Lokhu ngokunye kokuvezwe ngumqondisi we Zimbabwe Mine Action Centre uColonel Mkhululi Ncube esethula umbiko wakhe phezu kwesimo sabomaquphula elizweni abagejelwa endaweni ezehlukeneyo ikakhulu emingceleni yelizwe,phambi kwe khomidi ebona ngezokuthula lokulondolozwa ezomvikela.

UNcube uthi eleZimbambwe lokhe lilomsebenzi omkhulu ozathatha isikhathi eside ngoba imali isilela njengoba kungumsebenzi obiza imali enengi odinga ukuphathiswa ngemali ngabakwamanye amazwe njengoba uhulumende engeke wanelisa lumsebenzi eyedwa.

Ukhuthaze amaSenators ukuba akhuthaze osomabhizimusi ukuba baphathise ngemali ukuwugqiba lumsebenzi ngoba nxa bengasakhitshwanga ikakhulu emaphandleni, kubuyisela muva imisebenzi yentuthuko.

Kunje uNcube uveze ukuba eleZimbabwe selicele ukuba isikhathi abasinikezwayo sokuwugqiba lumsebenzi sengezwe njalo lokhu sekungokwesine ilizwe lisenza lokhu kusiyafika umnyaka ka 2025,lapho kwavunyelanwa ukuba besewuphelile lumsebenzi umhlaba wonke.

Uzulu ubeka umlandu uhulumende ngokungazinikeli kwakhe ukuluqeda loludubo lwabomaquphula ikakhulu endaweni ezisemngceleni welizwe kuveza esinye isizalwane saseMukumbura.

Ukuba khona kwabo maquphula uNcube uthi kuphazamisa inhlalakahle yalabo abakulezo ndawo njalo kubuyisela muva imisebenzi yentuthuko okufana lezokulima.

Babikwa befika phose inkulungwane ezimbili - 1650 asebebulewe ngomaquphula kuthi abedlula inkulungwane ezimbili - 2000 njalo bengabalinyazwayo besekuthi abemhuli ezizinkulungwane ezingamakhulu ayisitshiyagalombili - 800,000 bengabaphazanyiswa yikulahlekela yizihlobo loba ukulimala kwazo,iizibonelo kuyilokho okwenzakale emzini yeChitungwiza le Sunningdale nyakenye.

Kusungulwe imikhankaso ekuqaleni kweminyaka yabo 1990 yokuba kungaze kwaba khona ilizwe elisebenzisa omaquphula usungulelwe kwele Cambodia ngomnyaka ka 1991.

Ele Zimbabwe laloba phansi isivumelwano se Anti Personnel Mine Ban Treaty esaziwa ngelokuthi Ottawa Treaty ngomnyaka ka 1997,uhulumende waqala ukusilandela lesi sivumelwano ngomnyaka ka 2001 lanxa saqala ukusebenza okusemthethweni umhlaba wonke ngo 1999.

XS
SM
MD
LG