Abantu bakwele Botswana bavotile ngoLwesithathu kukhetho lokudinga uhulumende omutsha. Lolu lukhetho lwetshumi lambili lokhe lelolizwe lathola uzibuse kulizwe leBhilitani ngomnyaka ka 1966.
Phakathi kwabakade bevota, kulabazalelwa eZimbabwe asebathola ilungelo lobuzwe beBotswana iCitizenship.
Abanye abazalelwa eZimbabwe kodwa asebathola ilungelo lobuzwe beBotswana, iCitizenship, kade bephakathi kwezigidi lezigidi zabakwele Botswana abavote kukhetho lokudinga uhulumende omutsha.
UNkosikazi Bonisani Phepheng, owazalelwa eZimbabwe kodwa oseleCitizenship yeBotswana, uvote okwakuqala kwele Botswana.
"Ngiyaqala ukuvota njalo angikaze ngivote eZimbabwe ngoba ngasuka ngimncane kakhulu. Kodwa ngijabulile indlela okuvotwa ngayo lapha eBotswana, kuthule njalo akula okuphicayo. Indlela njalo okubanjwa amabandla aphikisayo, konke kwenzakala ngokuthula."
Uqhubeke esithi kunengi eleZimbabwe elingakufunda kweleBotswana ngokubamba ukhetho olungeladlakela njalo olulokudlelana phakathi kwamabandla ancintisayo.
"IZimbabwe kumele ithaphe indlela (eleBotswana) elihlonipha ngayo intando kazulu, abantu bayavunyelwa ukuthi bavote bekhululekile kungekho obagijimisayo."
Owenhlanganiso ebona ngokuqhutshwa kokhetho eBotswana, eyeIndependent Electoral Commission, uMnu. Otsile Maroba, uthi ukhetho luqale ngemfanelo njalo babone inombolo eziphezulu okumangalisayo ezabantu abavotileyo.
"Konke kuqale kahle, noma nje kulezinye indawo zokuvotela, ama polling station, avule ngemva kwehola lesithupha ekuseni, ngenxa yengxaki ekade silazo. Okwakhathesi, indawo zokuvotela zithole inani eliphezulu labantu abavotayo."
Bekulokwesabela ukuthi kuzaba lokufuthelana ngesikhathi sokhetho, kulandela ukukhankasa okube lokuphoselana aqatha phakathi kwamabandla ancintisanayo, ikakhulu elibusayo eleBotswana Democratic Party (iBDP) kanye lomanyano wamabandla aphikisayo owe Umbrella for Democratic Change (iUDC).
Umkhokheli weUDC, uMnu. Duma Boko, ekhuluma lentathelizindaba ngemva kokuvota eGaborone lamuhla ekuseni uthe kakaboni okusolisayo kukhetho.
"Kimi, konke kuhambe kuhle, ngithemba wonke umuntu laye uzaphathwa njengami. Sizabona ngokuhamba kwelanga, silokhe sibheke okwenzakalayo.”
Bekulembiko yokuthi ngenxa yokutshisa kwelanga, kulomunye oleminyaka engamatshumi ayisithupha olahlekelwe ngumphefumulo esendwendweni yokuvota, kukanti lapha la laphayana bekuphuma imbiko yokuthi kulabanye abancintisayo abakade bezama ukuqila.
Impumela yokhetho ikhangelelwe ukuba izaqala ukuphuma ngoLwesithathu ntambama, njalo ikhangelelwe ukuthi izabe isiphelele ngoLwesihlanu.