amalinks wokungena

Breaking News

Izizalwane zeZimbabwe Zethuswa Yikugugudeka Komnotho eSouth Africa


FILE - Banengi abantu abasebenza emigodini lezinye indawo kwele South Africa.
FILE - Banengi abantu abasebenza emigodini lezinye indawo kwele South Africa.

Izizalwane zeZimbabwe ezisebenza lokuhlala kweleSouth Africa zithi zikhathazeke kakhulu ngemva kombiko kahulumende wokuthi umnotho wakweleSouth Africa usuwele kuhlandla lokungakhuli, okwaziwa ngokuthi yirecession ngolwemzini.

Ingcitshi kwezomnotho zithi kungahle kube lobunzima bempilo obukhulu kwele South Africa kulandela ukuwela komnotho welizwe esimeni sokungakhulu.

Okungenise umnotho wakweleSouth Africa kulesi simo yikwehla kwenzuzo kwezokulima, ezokwakha lezokudla okuzinhlangothi lapho okusebenza khona inengi lezizalwane zeZimbabwe.

Ezinye inhlangothi ezehle kakhulu ngezokwenjiwa, ezemali lenhlelo ezisekela amabhizimusi. Ingcitshi kwezomnotho, uMnu. Lesiba Mothatha, uthi ukuwa komnotho lokhu kuzabangela uhlupho olukhulu kuloba ngubani ophila ngokweyama emnothweni wakweleSouth Africa.

“Nxa umnotho ungaselamandla njengalokhu, amahola okusebenza azakwehliswa, imisebenzi yesikhatshana izaphela. Kwesinye isikhathi labo abasebenzayo kucina kuthiwa bafake kabutsha izicelo zokudinga umsebenzi kanti abanye bangahle bagunyulwe nxa umnotho usunje.”

Izizalwane zeZimbabwe zonake zithi zikhathazeke kakhulu. KulabeZimbabwe abedlula izigidi ezimbili abahlala kweleSouth Africa, Inengi labo lisebenza endaweni zokudlela, kwezokwakha, kwezabomantshingelani kanti abanye bayazisebenza.

Isizalwane seZimbabwe unkosazanana Ntando Moyo uthi sebesesabela ukuthi inengi lizalahlekelwa yimisebenzi.

“Iningi lethu lisebenza emaRestaurant and ama restaurant ma kunje kuyi recession, akubi busy ngoba abantu bathenga izinto eziyizidingo zempilo kakhulu kulokuthi bayezijabulisa. Osekungenzeka ukubana abanikazi bama business ba retreche okunga affecta inengi lethu. Kuthi kulabanye bathu abasadinga umsebenzi so kusazoba nzima kakhulu.”

Esinye isizalwane seZimbabwe unkosazana Thembisile Nyoni uthi, njengoba beseSouth Africa ukudinga amadlelo aluhlaza isimo somnotho esibi lesi sizabadlisa imbuya ngoluthi.

Kodwa-ke isiphathamandla sebandla elibusayo kweleSouth Africa ele ANC umnumnzana Enoch Godongwana, obona ngezentuthuko kwezomnotho kuleli bandla, uthi lesi simo sizaba lomthelela omubi ngitsho lasemazweni angomakhelwane.

“Umnotho wamazwe eSADC uyadlelana ngenxa yezivumelwano esilazo enhlanganisweni yeSADC. Ngakhoke ukuwa komnotho wakuleli kulomthelela kwamanye amazwe njengoba iSouth Africa isithengiselana lamazwe eAfrica kakhulu.Yiloba yini eyenzakala kwezomnotho kweleSouth Africa, izaba lendonsela emazweni angomakhelwana.”

Ngenxa yokuwa komnotho eZimbabwe, izizalwane zeZimbabwe ezinengi seziphila ngokuzothenga impahla kuleli zisiyathengisa ekhaya. Lokudla abanengi sebethenga kuleli. Njengobake umnotho wakuleli lawo usuntengantenga ingcitshi zithi intengo yezinto izaqonga okuzabangela ubunzima kwabeZimbabwe laba.

Udaba Esilethulwe NguBenedict Nhlapho
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:24 0:00


XS
SM
MD
LG