amalinks wokungena

Breaking News

Inkampani Yabemba Igolide Ibhidliza Imvelo Njalo Ingcolisa Umfula uNsiza


Pits dug by the Insiza Chinese Mining Company
Pits dug by the Insiza Chinese Mining Company

Inkampani yeInsiza-China Mining Company isidale umonakalo omkhulu emfuleni u-Insiza ngoba iphosela ingcekeza yonke yokwenjiwayo emadlelweni lezinye indawo. Izakhamizi zithi zikhathazekile ngokwenziwa yinkampani le, esigcolise imigodi yamanzi njalo yabhidliza umfula lo abawusebenzisa ....

Abahlali baka Ward 2 esigabeni seInsiza, eMatabeleland South, bakhala ezimathonsi kulandela ukuthathelwa amasimu abo lokubhidlizwa komfula u-Insiza, osugugudeke okumangalisayo ngenxa yokwenziwa yi-Insiza-China Mining Company emba igolide kulindawo.

Izakhamizi zithi abadabuka kwele China babuya lemitshina baqala ukwemba bengakhulumisananga labo. Bathi kumele bephume bephele esigabeni lesi.

Inkampani yeInsiza-China Mining Company isidale umonakalo omkhulu emfuleni u-Insiza ngoba iphosela ingcekeza yonke yokwenjiwayo emadlelweni lezinye indawo. Izakhamizi zithi zikhathazekile ngokwenziwa yinkampani le, esigcolise imigodi yamanzi njalo yabhidliza umfula lo abawusebenzisa ngendlela ezitshiyeneyo. UMnu. Jethro Ndebele uthi bedlela evalweni ngenxa yokwenziwa yinkampani le.

Inkampani yeInsiza-Chinese Mining Company yemba indawo yonke esigabeni seInsiza. (VOA)
Inkampani yeInsiza-Chinese Mining Company yemba indawo yonke esigabeni seInsiza. (VOA)

"Igolide leli bali gezisa ngama chemicals awo ama mercury lawa kulama differences asiyazi kahlekahle imecury abanjani abayisebenzisa begezisa igold leli njalo begezisa imecury leyo ingena khonapho emfuleni ukuthi njengakhathesi sokuyi rainy season ngnanzelele ukuthi ke ichemical esingene lapha sokuumele ikhukhulwe ngamanzi uhambe indawana yonke yomfula uze iyecina kubo West kusiya khonale kubo Limpopo okungangokuthi izifuyo zonke ezinatha kulowo mfula kusiyathela ku Limpopo ziyokufa."

UNdebele uyaphambili echaza ngokubuya kwabadabuka kwele China kulindawo njalo uthi uhulumende kangenele.

"Amadoda lawa nxa sibuza abadala bethu abasiphetheyo abakhokheli besigaba ukuthi abantu laba babuya njani basitshela ukuthi labo abakwazi babatshengisa amaphepha ukuthi kufanele basebenze la. Nxa uHulumende esizwela ukuthi abantu bami bayakufa next 2 years bengasela ndawo, madlelo, bengasela mfula umfula lowu batshiya bewuvulile indlela zabo leso zivuliwe bagqibela amagodi abo akhatshana bawutshiya lu mfula singathokoza njenge zakhamizi ukuthi uHulumende wethu usenzele kuhle.”

Insiza-Chineese mine is causing harm in Insiza, Matabeleland South.
Insiza-Chineese mine is causing harm in Insiza, Matabeleland South.

AmaChina la abuya lezisebenzi zabo ezingasizo zesigabeni ezinye zivela eChipinge. Izakhamizi zithi akulalutho ezilutholayo kumbe usizo oluvela kokwenjiwa ngabantu laba. UMnu. Jonathan Gumbo uthi uzwa ubuhlungu okwamagama ngokwenzakalayo.

"Into leyi isizwise ubuhlungu ngoba asizange saziswe ngoku buya kwabantu laba sabona abantu sebe khona nje sebezenzela nje abakwenzayo. Into efileyo ngumfula umfula ufile umfula ubulewe usungama godi godi legolide lethu lolelu ngelethu phela kodwa lokuthi liyangaphi asikwazi yinotho yethu esiphonguhamba asiyiboni ukuthi iyanga.”

UMnu Chematanda Phiri uthi ziphelile izifuyo eziwela emagodini agejwa yinkampani yeInsiza-China Mining Company, elabaqondisi abagebha igolide ngamehlo abomvu.

"Sesikhale saze sathula izinyembezi sonke akulanto encedayo ngoba ama China lawa nxa nginga phambanisi sebengabe sithathu babuya abanye bazama ukuxotsha kwabuywa eyinyi team yasebenza layo yahamba khathesi sibiseni abanye futhi obhururu bayo njobu bona lemfuleni kunje sokuze kulomgwaqo eceleni komfula umfula sugqibilekile khangela even lapha esime khona uyali bona leli godi, kwaqamukela inkomo sayiphanda isitotile."

UNkosazana Sibongile Khumalo uthi kulobukhohlakali obethusayo ngoba kusobala ukuthi inkokheli yasigaba lesi ifumbathiswa yinkampani le.

"Uhlupho olukhulu ngolomfula, uhlupho lololu olwama China, ku labantu inkokheli ezigangileyo syakubiza sithi yikuganga ngoba ekugangeni akula elinye ibala esinga substituter ngalo. Singathi thina abantu laba abagangileyo abantu abadla bangasuthi abantu abafuna ukuthi zonke izinto zi fide abantwababo bayathatha ama China la bewafake ezigabeni ngokungekho emthethweni bethembe ukuthi akulamuntu ozabenza ulutho kumele ama China ahambe."

Inhlabathi ebuthelelwe emgodini weInsiza-Chinese Mining Company kwele Zimbabwe.
Inhlabathi ebuthelelwe emgodini weInsiza-Chinese Mining Company kwele Zimbabwe.

Mnu. Zenzo Ncube, owathathelwa amasimu, waphanyeka udaba lolu eHigh Court koBulawayo.

"Ye ngazama ukuthatha indaba le ukuthi ngiyise eHigh Court. EHigh Court ngahamba 5 times ngacina sengiphelelwe yimali ukuthi ngiqhubekele phambili. Ngilesimanga ngoba mina ngumntwana walapha kodwa ngathathelwa ilungelo lokuthi ngikwanise ukusebenza lami. Kumbe nga amaChina la athi ebuya la kwaba le percentage abathi hayi wena kaduvele ukuyindawo le kukhona esingakunika khona.”

UMlisa wePhikelela Ward 2, uMnu. Cuthbert Ndlovu, ohlala esiqintini okwenjiwa igolide yinkampani yeInsiza-China Mining Compnay, uthi okwenziwa ngabadabuka kwele China sokuxabanise izakhamizi.

Imitshina esetshenziswa yinkampani ye-Insiza-Chinese Mining Company
Imitshina esetshenziswa yinkampani ye-Insiza-Chinese Mining Company

"Kukhona lapho esingazwisisnai khona singasazwisisani thina singaba hlali ngenxa yokuthi abanye bayabe beku sapota abanye bengaku sapoti ama China agebha igolide satshelwa thina ukuthi bazo rehabilitater umhlaba bazolungisa lapho okwakugebhwe khona otsheketsha ababegebhekhona imigodigodi so bona bazo gebha leya imigodi okwawela khona I zinkomo bakhiphe igolide then sebevala lezo ndawo.

Inkokheli yomdabu eNsiza, ebalisa osobhuku, abalisa, lommeli walindawo edale lephalamende lezisebenzi zikahulumende kuhlanganisela usikhomitshi balile ukukhuluma ngodaba lolu leStudio 7.

Umfula uInsiza mude okwamagama njalo kulapho izakhamizi zeInsiza lakwezinye indawo ezikha khona amanzi okunatha lokunathisa izifuyo zazo njalo zithi zicabangela ukuthi amanzi la aseletshefu ngengcekeza ephuma kunkampani le igelezela emfuleni.

Abakhokhela inkampani le abasendaweni le balile ukukhuluma ngodaba lolu besithi kabavunyelwa ukukhuluma lentathelizinda. Kasenelisanga njalo ukukhuluma lommeli wakwele China ohlala eHarare obengaphenduli umakhalekhukhwini.

XS
SM
MD
LG