amalinks wokungena

Breaking News

Kwethulwa iBudget Yomnyaka Ozayo eyeZimbabwe Efika ZW$4,2 Trillion


UMnu. Mthuli Ncube
UMnu. Mthuli Ncube

Umphathintambo wezemali, uMnu. Mthuli Ncube, ngoLwesine wethule uluhlu lokusetshenziswa kwemali kahulumende lokubuthaniswa kwayo, iBudget yomnyaka ozayo oka2023.

Leyi iBudget, eyethulwe nguNcube, yedlula kancane amatrillion amane amadola eZimbabwe-ZW$4,2 trillion.

UNcube uthe isilinganiso esikhulu sale imali sizakuya kugatsha lwezemfundo.

UNcube wethule iBudget leyi kusakhiwo esitsha sedale lephalemende esise Mount Hampden, lapho azise ukuba uhulumende uqakathekisa kakhulu imfundo yabantwana esibangeni seprimary lesecondary.

Imali ephiwe ugatsha lwezemfundo ifika ZW$631,2 billion amadola akuleli, inengi kakhulu nxa kuqathaniswa laleyo ephiwe ugatsha lwezempilakahle lona oluphiwe 473,7 billion, kuthi imfundo yaphezulu iphiwe156,5 billion.

Amalunga edale lephalamende
Amalunga edale lephalamende

Okumangalise abanengi yikuba ugatsha lwabalwa impi yenkululeko luthole amabillion edlula amatshumi amane amadola-ZW$46 billion okuyimali enengi ukwedlula etholiswe ugatsha lwamandla kagetsi engabamabillion aphezu kwalitshumi lanhlanu-ZW$15,4 billion kuthi ugatshwa lwezolungiswa kwemitshina olwe industry lwathola amadola aphezu kwalitshumi lanhlanu lengxenye-ZW$15,6 million.

Esethula iBudget yakhe ka2023 uNcube uthe imali eyabelwa ingatsha zikahulumende zayo izaqakathekisa kakhulu ukuthuthukiswa ko mnotho welizwe.

“Uhulumende uqakathekisa ukuphiwa kwemali kwezemfundo ngoba imfundo iyinsika yesizwe sethu seZimbabwe.”

UNcube uqhubeke esithi uhulumende wakhe uzakuza lendlela zokuba uzulu afake imali emabhanga ukuze kube lemali elizweni.

“Sifuna ukuba imali esiyitholayo isize wonke umuntu kungelane lokuba ukusimo siphi. Kumele ifinyelele emuntwini wonke oseZimbabwe.”

Okwenzakale edale lephalamende ngoLwesine
Okwenzakale edale lephalamende ngoLwesine

Njengendlela yokulungisisa umnotho welizwe uNcube ubuyisele umthelo wokungena kwempahla elizweni owe Value Added Tax-VAT, ekudleni okuthengwa kphandle kwelizwe owawesulwe ukunzela ukuthi abantu bathole lula ukudla wangezelela njalo kumithelo ebikade ivele ikhona.

Ingcitshi kwezomnotho, uMnu. Masimba Kuchera, uncome ukwengezelelwa kwemali eyabelwe ugatsha lwezemfundo kuBudget yomnyaka ozayo.

“Ngibona engani kuqakathekeli ukuba ezemfundo ziphiwe imali enengi. Kumele isebenze ukwakha izikolo. Lokuba abantwana bafunde be besebenzisa indlela akulezi nsuku.”

Isikhulumeli senhlanganiso yababalisi, uMnu. Thembakuye Moyo, uthi limali ingabe isedlula ezinye kodwa ilakho ukungengeli.

“Sikhangele ukuba ubaba uMthuli lokhe engaphansi kakhulu, Ayisiwo imali esizayiphiwa. Esijayele ukukubona yikuba limali nxa isikhitshwa ejayele ukungafiki.”

Kwezokulima uhulumende uthe izanikeza imali efika izigidi ezingamatshumo lengxenye- US$154 million kubhanga leAFC ukuze lincedise abalimi ukulima umumbu, indumba, ama sunflower lezilimo ezingafuni izulu elinengi.

Abakade bekulumbuthano wokwethulwa kweBudget bagoqela uMongameli Emmerson Mnangagwa, umsekeli wakhe, uMnu. Constantino Chiwenga, abampathintambo bakahulumende kanye lamalunga edale lephalamende.

IBudget ka2023 iveza ukuba eleZimbabwe lizasebenzisa imali ephindwe kabili kulaleyo esetshenziswe lumnyaka oka2022.

XS
SM
MD
LG