amalinks wokungena

Breaking News

Abatsha Bakhala Ngokwehluleka Ukuvula Amabhizimusi Loba Kulemali Ebhanga Labasakhulayo


FILE: Okwenzakala eHarare. (Columbus Mavhunga/VOA)
FILE: Okwenzakala eHarare. (Columbus Mavhunga/VOA)

HARARE - Uhulumende seleminyaka eminengi ekhuthaza uzulu, ikakhulu abatsha, ukuba bevule amankampani abo uma beqeda izifundo emakolitshini hatshi ukumelela ukudinga imisebenzi.

Kodwa inengi labatsha lehluleka ukuvula amabhizimusi ngenxa yokugugudeka komnotho weZimbabwe.

Kuyehlula ukuba abatsha abanengi bethole izikwelede ebhanga labo ele-Empower Bank, elasungulwa ngomnyaka ka2017 lilemali yokukweleda efika izigidi ezimbili - $2 million.

Uhlangothi lukahulumende olubona ngabatsha lwathembisa ukufaka ebhanga leli imali efika izigidi ezilitshumi, elakho ukukweledwa ngabasakhulayo. Kusiyafika ekupheleni komnyaka ka2021, ibhanga leli lalilezigidi ezilikhulu zamadola – $100 million.

Osakhulayo, uBenjamin Ndlovu, ohlala eHwange, uthi ibhanga labatsha liyehluleka ukunceda abasakhulayo ukuze bathole imali yokusungula amabhizimusi.

"Abasakhulayo balaso isifiso sokuthi baqale amabhizimusi, noma yini, ukuthi bezisebenze, kodwa bayaswela izimali. Kule bhanga okuthiwa yiEmpowerbank okuthiwa liyaboleka abatsha izimali, kodwa nxa sebefuna ukuboleka lezo mali, kuthiwa kumele ubanike isibambiso esitshengisa ukuthi uzabisela leyo mali. Kodwa njengabontanga, kasilazo lezi zibambiso. Mina ngikhuluma nginje, ngake ngahamba ngifuna imali eEmpowerbank, kodwa ngayehluleka ukuyizuza ngoba ngangingela sibambiso."

Kodwa uSithethelele Mathonsi, ohlala Entumbane koBulawayo olebhizimusi lokuthengisa impahla, uthi manengi amathuba abasakhulayo okuvula amabhizimusi.

"Umumo uyavuma ukuthi sibe ngosomabhizimusi, kodwa njengabatsha, ngesinye isikhathi silobuvila kakhulu ekuthini sithi, okwenziwa ngumzali wami angeke lami ngenze khona. Lokhu sikubona ikakhulu emulini ezilamabhizimusi. Obunye ubuvila yikucabanga nje ukuthi ngingaqala into enje, kayisoze iye ndawo. Okungenziwa ekuthini abatsha benelise ukuziqalisela amabhizimisi abo yikuba kube lemfundiso ethile ezanceda abasakhulayo ukuba lombono omuhle phezu kokuba ngosomabhizimusi."

Ingcwethi ecubungula ezenotho, uMnu. Rejoice Ngwenya, uthi kuyathokozisa ukubona uhulumende ethatha amanyathelo okuphathisa ontanga ukuthi besungule amabhazimusi.

"Yebo imisebenzi kayikho, njalo ontanga abanengi abaphuma emaUniversities bakhangelele ukuqhatshwa ngamankampani amakhiwa kumbe amakhulu. Kodwa ngithi mina ukubhalisa ibhizimisi akuhluphi. Singabobabaza okokuthi nxa umuntu osakhulayo engela mali kunzima ukuqala ibhizimusi, kayisikho qiniso. Umcabango uqhakathekile ngoba imali ilandela umcabango. Yikho ngibona kulula ukuthi ontanga baqale amabhizimusi nxa umcabango wabo iyinto ethengisekayo."

UGrace Ncube, ohlala eHwange, uthi ukusilela kolwazi lakho kulakho ukwenza abatsha bengabi lamadlabuzani okuvula amabhizimusi.

"Okwenza abasakhulayo bengaphathiseki emisebenzini yokuzisebenzela yikuswela indawo zokusebenzela kizo. Abasakhulayo bahlangana lobunzima bokuthola izimali zokuthi benelise ukuqalisa amabhizimusi. Okungenziwa ukulungisa loludaba yikuthi abaskhulayo bancediswe ngolwazi lokuqhakatheka kwamabhizimusi lokuzisebenzela, njalo benikezwe izimali zokuthi benelise ukuqalisa amabhizimusi lawo."

UMnu. Effie Ncube, olwela ilungelo loluntu, uthi kunengi okwenza abatsha behluleke ukuvula amabhizimusi.

"Ukuzuza imali yokuqala amabhizimusi akukho lula kubontanga; kuthi nxa sebeqalile lawa mabhizimusi, akutholakali abantu abazothenga ngokuba abantu kabasebenzi njalo ezomnotho kazisebenzi ngendlela efaneleyo. Lokhu kutsho ukuthi amabhizimusi lawa engafa. Ezepolitiki ziyahlupha njalo, okwenza ukuthi nxa ibhizimusi isiliqaliwe, isebenze ngendlela efaneleyo."

UMnu. Omega Sibanda, omele iVungu edale lephalamende njalo elilunga lekhomithi ebona ngezabatsha edale lephalamende, uthi ibhanga leEmpower Bank lisebenza kuhle kakhulu.

"Thina njenge Committee sabhoda ilizwe lonke sibuza abatsha ukuba bayakwazi na phezu kwali bhanga kodwa kwatshengisa ukuthi kabalazi kangako. Kodwa izimali zikhona, njalo ziyatholakala. Abasakhulayo kababhale okufunakalayo behambise ebhanga, hatshi ukufuna imali yesiphangi-phangi. Inhlaulo ebhadalwa ukubisela leyi mali ayikho nengi kangako, yikho ngisithi abahambe beyethatha izikweledi lezi."

IStudio 7 kayenelisanga ukukhuluma labaqondisi bebhanga leEmpower Bank ngoba bebengaphenduli omakhalekhukhwini.

XS
SM
MD
LG