amalinks wokungena

Breaking News

Badane Okumangalisayo Abantu Lonyaka Ngekhefu leKhisimusi Elingaqedakaliyo


ERenkini Country Bus Terminus koBulawayo ...
ERenkini Country Bus Terminus koBulawayo ...

Izakhamizi zakoBulawayo zithi kuyadanisa ukuthi kazisoze zibe lekhefu elihle leKhisimusi lonyaka ngenxa yokudula kokudla, ukuswelakala kwemali lamafutha ezimota lokunye eZimbabwe.

Abantu abanengi bathi kabasoze bethekelele izihlobo labangane lonyaka ngoba sibi kakhulu isimo somnotho elizweni. Abanye esixoxe labo besesilindweni samabhasi athwala uzulu eRenkini Country Bus Terminus bathe ikhefu leKhisimusi sokuyisikhathi esizifanela lezinye insuku.

Okwenzakala eRenkini kulungiselelwa ikhefu leKhisimusi.
Okwenzakala eRenkini kulungiselelwa ikhefu leKhisimusi.

“Ikhisimusi le yikhisimusi nje ukuthi it’s just a date ekhona kucalender ayisafani leKhisimusi yakudala esasisithi sivala izikolo singabantwana sihle sibele mood yeKhisimusi. Khathesi ubona abantu bayazihambela abanye balala emabank, kumafuel queues. Izinto zikhwelile ezitolo iKhisimusi yakhona ingaphi. Lapha esikhona koBulawayo lapha kontuthu ziyathunqa lentuthu zakhona azisathunqi ngenxa yokuthi kuhlala kungela magetsi. IKhisimusi yakhona iyavela ngaphi? Ungaze uthi Khisimusi ischool fees sikhwelile senzeni iKhisimusi ayikho yikupaparika kuphela.”

UNkosikazi Siphiwe Tshuma, ongusomabhizimusi, uthi kunzima ukuthi bahlangane lezihlobo lonyaka.

“IKhisimusi yethu leyi isiphombu kuba lilanga nje elingela meaning ukuthi abantu bacine behlanganelana lemideni yabo bekholise kubangelwa yikukhwela kwamaprize lezinto kubangelwa yikukhwela kwezinto lokuswelakala kwemisebenzi. Abantu abasakwanisi ukuthi bahlangane lezinye imuli ngenxa yomkhonomi welizwe.”

Abanye abantu abazama ukuya emaphandleni koBulawayo.
Abanye abantu abazama ukuya emaphandleni koBulawayo.

UNkosikazi Melissa Dube, othenga ethengisa impahla, laye uyakhala ngekhefu leKhisimusi.

‘‘Umumo okhona elizweni ususenza engani singabantu abancitshanayo ngoba sekunzima ukuthi sicuphelane lokhu esilakho. Nxa sesikhangela ilanga leKhisimusi eselisondele sizwa silokudana kakhulu ngoba akulanto ebambekayo esilayo kumbe esiyitholayo kulokhu esikwenzayo okuncane, lokuthi sizaliphutsha njani ilanga leli ngoba kunzima.’’

Abatshayeli bamabhasi labasebenza labo badanile okumangalisayo ngesimo esibi somnotho abathi silulaza ikhefu leKhisimusi. UMnu. Onwell Msimanga, ongumtshayeli wamabhasi eRenkini uthi ibhizimusi iphansi lonyaka.

“Thina njengathi ngapha emathekisini sileproblem eyi one ibusiness leyi since kuqalise uDecember ilow. Abantu bayakhala bathi abalamali lathi siyakhala futhi sikhaliswa yifuel engekhoyo. So siyacela igovernment isilungisele ngapha kutransport lathi sikhuphuke.”

Omunye njalo umtshayeli, uMnu. Mpendulo Mathe, uthi bebesenza imali engcono emnyakeni edluleyo.

“Umnyaka eyadlulayo ngalesi isikhathi ngabe asimanga lapha eterminus ngabe kume abantu. So, khathesi kume izimota ziyafika 10, ungakhangela amalokitshi onke imota zimile yikho okutshengisela ukuthi uDecember lo utshiyene. Yinhlanhla ukuthi uthwale itrip elabantu ababhadale ngemali ezikwanileyo.”

Akulabantu abanengi eRenkini Country Bus Terminus koBulawayo abaya emaphandleni ngesikhathi sekhefu leKhisimusi
Akulabantu abanengi eRenkini Country Bus Terminus koBulawayo abaya emaphandleni ngesikhathi sekhefu leKhisimusi


UMnu. Effort Ncube, unobhala wenhlanganiso yeNational Consumer Rights Association, uthi abantu bayahlupheka kakhulu eZimbabwe.

‘‘Ukukhwela kwezinto kuletha usizi phakathi kwesizwe sakithi, phakathi kwelizwe akusathengeki lutho impuphu iyadula itshukela liyadula. Ukudla konke kuyadula ischool fees siyadula, ukuya esibhedlela lakho kuyadula kanti-ke sibona amafutha ezimota ekhwela njalo nje eyiwo abangela ukuthi kukhwele yonke into. Ngakho-ke nxa kungazange kwenziwa icebo lokuthi kuqiniswe amandla emali yeZimbabwe esithi yizimdollar nxa uyiqhathanisa leyamanye amazwe akula lapho okuzayiwa khona zizaya lokhe zidula izinto kube leKhisimusi embi okumangalisayo.’’

Abanikazi bamabhasi lemitshova sebekhuphule imali yokuya emalokitshini lemaphandleni. Abantu abasuka koBulawayo besiya eNkayi sokumele bakhokhe amakhulu amabili lamatshumi amahlanu amadola eZimbabwe - $250 Zimbabwe dollars. Kade behlawula amatshumi ayisithupha amadola ukuya endaweni efanayo.

Sokukhutshulwa njalo imali yokugada amabhasi lamakhombi kulabo abasuka koBulawayo besiya eTsholotsho, Gwanda, Kezi, Maphisa lezinye indawo. Lokhu sokwenze ukuthi abanye abantu babuyele ezindlini zabo ngenxa yokuswela imali.

Bayehluleka Abantu Abanengi Ukuya Emaphandleni Ngesikhathi Sekhefu leKhisimusi
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:24 0:00


XS
SM
MD
LG