amalinks wokungena

Breaking News

EleZimbabwe Njengawo Wonke Amazwe Womhlaba Lilungeselela Ukunanza Ilanga leInternational Women's Day


Abesifazana bemaphandleni
Abesifazana bemaphandleni

Amantombazana labesifazane eZimbabwe bathi lokhe bebhekana lenhlupho ezinengi sokwedlule iminyaka engamatshumi amabili lanhlanu kube lomhlangano weBeijing, wokukhuthaza ukuqiniswa kokulondolozwa kwamalungelo abo emhlabeni jikelele.

Inengi labesifazana likhala ngokuthi, lokhu besengozini yokuthelelwa imikhuhlane yamacansini egoqela ingulamakwa leminye, okubangelwa yikungamanga kuhle komnotho welizwe eZimbabwe.

Abenhlanganiso ye Katswe Sisterhood emela amantombazana labesifazane abahlukumezekileyo bathi ngemva kweminyaka eminengi kangaka kwenziwe umhlangano weBeijing lokhe esephulwa amalungelo abo. UNkosazana Debra Mwase, walinhlanganiso uthi abazimiselanga ukumelela eminye iminyaka elikhulu engakalungisiswa.

“Inkinga esikhathazayo yikuhlukuluzwa kwamantombazana labesifazane kwezamacansini bephazamiselwa amalungelo abo kwezempilakahle okuthiwa yi sexual and reproductive health bebamba izisu lemikhuhlane ehlukileyo okuyinto ehlisela phansi isimo sempilakahle yabo kusiya phambili.”

Unkosikazi Sibonokuhle Buhlungu wenhlanganiso ye Hash Tag Whispers uthi inhlolisiso abasanda kuyenza iveza obala ukuthi amantombazana thelelwa lula imikhuhlane yencansini.

“Abanengi hiwonalawa ama STI .Ungakhangela indawo efana le Gwanda lapho okulama Korokoza khona abantwana bayahlukuluzwa bebambe lezi zifo kodwa ukuze benelise ukuya testwa ukuthi bebone ukuthi bengabe bele gciwane alitholileyo kusuke kube nzima ngoba lendawo zokuhlola zikhatshana ebesephila enjalo ngokuhlukuluzwa lomkhuhlane ebe se developer imikhuhlane eminengi.”

Okuqelisa loludubo uthi yikuswela, okusuka kwenze ukuthi abasakhulayo betshiye isikolo abafana besiya korokoza, amantombazana ebanjwa ngamandla ukuthengisa umzimba.

“Like I-area engikhuluma ngayo iGwanda, ngikhuluma ngayo ngoba asila nyanga savela khona sithola abantwana abangamantombazana besithi bayatshiya isikolo.Ngemva kokutshiya isikolo bethi baya sebesiya pheka kumbe ukuyathengisa imizimba yabo kubomakorokoza bephila kanje okuyinto engezelela loludubo.”

Incitshi kwezemfundo zithi inani lamantombazana afinyelela izifundo ezazibekelwe abafana endulo lokhu liphansi kuthi lalelo eselitshiyela isikolo endleleni lokhe liqonga kubangelwa yikungamanga kuhle komumo womnotho. UDokotela Pekins Muzedzi okhokhela ugatsha lwezifundo ze Engeneering Technology, ekolitshini leHarare Institute of Technology, uthi sokumele amantombazane athathele phezulu amathuba akhona kwezenfundo ukuze ezithuthukise.

“Siyajabula ukuthi sebethathela phezulu sibili infundo yabo ngoba kudala babebalutshwana kuma 20, 30, 31% kulezizifundo .Sikhuluma kanje lonyaka sesiku 35% kuqonga kwezifundi ezingamantombazana okuyinto ejabulisayo ngoba impilo yakulezinsuku isidinga ukuthi labesifazane bengasaleli emuva.”

Amantombazana abikwa ekusimo sokuthathu ukwedlula abafana ukungena kunkinga yokuhlaselwa yimikhuhlane yengulamakwa, lokuthelelwa igciwane le HIV njalo bevame ukwehlelwa yinkinga yokwendiswa besese bancane bacine sebehlukuluzwa ezindlini.

Incitshi zithi lokhu liqonga inani labesifazane abehluleka ukufinyelela imfundo yaphezulu yama University lama Polytechnic nxa kulinganiswa lamanye amazwe awezwekazi le Africa njalo imfundo ihiyo engehlisa indubo ezibhekana labesifazane kuyiwa phambili.

Lonyaka Ele Zimbabwe limanyana lamazwe omhlaba linanza ilanga lokuthuthukiswa kwabesifazana lamantombazana ele International Women s Day, eMutare ngaphansi kwendikimba ethi “I am generation equality2020 realizing women s rights”.

please wait

No media source currently available

0:00 0:04:24 0:00
XS
SM
MD
LG