amalinks wokungena

Breaking News

ISouth Africa Inconywa Ngokuphuma Kusivumelwano Esesula iSADC Tribunal


Amazwe angezansi yezwekazi leAfrica phansi komanyano oweSADC asekhuthazwe ukuthi enze njengeSouth Africa lawo aphume kusivumelwano esesula ukusetshenziswa komthethwandaba weSADC Tribunal nguzulu makhaza.

Inyathelo likamongameli Cyril Ramaphosa lokukhipha iSouth Africa kulesi sivumelwano, selitshayelwe izandla ngabanengi emazweni asezansi yezwekazi leAfrica.

Isizalwane seZimbabwe umnumnzana Sidumo Nyandeni Sikhosana uthi bayakuncoma okwenziwe yiSouth Africa ngoba ababusi beZimbabwe batshotshozela ukuvalwa kwenkundla yeSADC Tribunal ngoba besazi ukuthi lisango elivulekele abeZimbabwe abancindezelweyo.

“Kufanele kube khona okwenzekayo uma ngabe umbuso okhona ucindezela abantu bawo. Yingakho kusemqoka ukuthi inkantolo zomhlaba zibe khona. Inkantolo yomhlaba ibaluleke kakhulu ngoba izoba ngumlamuli kuyoyonke inxushunxushu eyenzeka noma kuliphi ilizwe.”

Inhlanganiso elwela ukuhlonitshwa kwezomthetho ezansi yezwekazi leAfrica eye Southern Africa Litigation Centre (SALC) layo incoma iSouth Africa ngokupha isibonelo esihle kakhulu sokuthi ohulumende labo kufanele bahloniphe imithetho.

Emhlanganweni weSADC osanda kuqhutshwa kweleTanzania, umongameli Ramaphosa wazise ezinye inkokheli ukuthi eleSouth Africa seliphuma kusivumelwano se SADC Tribunal Protocol. Lesi sivumelwano, esadiliza umthethwandaba seSADC Tribunal, silotshelwane ngamazwe eSADC ngo 2014 phansi kwenkuthazo yowayengumongameli umnumnzana Robert Mugabe.

Lokhu kwakungemva kokuba lumthethwandaba ulaye ukuthi abalimi abathathelwa amapulazi eZimbabwe kufanele babuyele emapulazini abo njalo bangaphazanyiswa muntu. Kodwake umthethwandaba wakweleSouth Africa walaya ukuthi eleSouth Africa lephula umthetho ngokungena kulesi sivumelwano.

Esinye isizalwane seZimbabwe umnumnzana Cosmas Ncube, uthi iZimbabwe ngelinye lamazwe adinga kakhulu umthethwandaba weSADC Tribunal.

“Amacourts aseZimbabwe aya influenswa, awazimelanga, awekho independent. Siyakubona nsukuzonke ukugwetshwa kwabantu, ukwenziwani uthathelwa umhlaba akukho la ongayakhala khona. So lokhu okwenziwe nguSouth Africa, uRamaphosa eTanzania yikho okufanele amazwe onke eSADC akwenze.”

Umholi wenhlanganiso yezamasiko eyeButho leNqama umnumnzana Arbitor Malinga uthi bafisa ukubona umthethwandaba we SADC Tribunal uqala ukusebenza futhi.

“Esilindele ukuthi mhlawumbe sizabona namanye amazwe aseSADC ekulandela lokho nawo ehoxa ukuze inkantolo leyana ihlonipheke. Ukuze izizalwane zalana eSADC kakhulu amazwe aseningizimu Africa, ukuze zibe nethemba lokuthi nanxa kungehluleka ukuthi zikwazi ukuphanyeka udaba ezinkantolo zabo, kodwa kusekhona inkantolo la ezingabhenela khona.”
Le yinto egcizelelwa ngumkhokheli wenhlanganiso elwela intuthuko kazulu eyeVESO umnumnzana Jonathan Mbedzi.

“Ngifisanje wonke amazwe eSADC ephume kulento, then from there the countries they can come with new things, ezibonisayo ukuthi for sure bayafuna ukusebenzela umphakathi wakithi.”

AbeZimbabwe laba bathi sebelindele yona njalo iSouth Africa ukuthi kube yiyo eqala ukukhuthaza ukuvuselelwa kwalo umthethwandaba.

please wait

No media source currently available

0:00 0:03:15 0:00


XS
SM
MD
LG