amalinks wokungena

Breaking News

Kwakhiwa Ilitshe eTsholotsho Lokukhumbula Abatshiselwa Endlini yi5th Brigade eTsholotsho


Gukurahundi - Tsholotsho mass grave
Gukurahundi - Tsholotsho mass grave

Izakhamizi zeTsholotsho eSilongwe Ward 7 sezimanyane lelbhetshu LikaZulu, inkokheli zomdabu lamalunga edale lephalamende ukuthi bakhe ilitshe lesikhumbuzo lapho okwatshiselwa endlini abadala labantwana abangamatshumi amabili lasikhombisa 27 ngesikhathi sombhuqazwe we Gukurahund Mhlaka 24 Nhlolanja ngomnyaka ka 1983.

NgoMqgibele babethele iziphambanoezibomvu, ezimhlophe lezilityanga bafaka lamaluba lapho okwatshiselwa khona abantu lalapho abangcwatshelwa khona godilinye okwakugejwa khona inhlabathi. Inhlanganisi yeIbhethshu likaZulu iqalile njalo okwakha ilitshe lesikhumbuzo elizavulwa kunyanga ezayo Mhlaka 15 Mbimbitho baphinde baphathe inkonzo yokukhumbula labo abatshiselwa enlini.

Ngelanga elilandelayo kuzayiwa eMkhonyeni Mass Grave lapho njalo okwatshiselwa khona endlini abantu kunanzwa omama bonke abahlukuluzwa ngumbhuazwe weGukurahundi ngesikhathi kuyinyanga yokukhumbula omama emhlabeni jikelele.

Umbhuqazwe weGukurahundi wabulalisa abantu abedlula inkulungwane ezingamatshumi amabili, 20,000 eNkabazwe leMatabelelend phakathi komnyaka ka1983 lo1987uhulumende esebenzisa iviyo lebutho ele5th Brigade.

Ihlanganiso yeIbhetshu likaZulu NgoMgqibele ibambane lezakhamizi, inkokheli zomdabu lamalunga edale lephalamende eTsholotsho North befaka iziphambano emzini lapho okwatshiselwa khona endlini abantu abaphose befike amatshumi amathathu 27, ababe goqela abantwana labomama abazithweleyo Mhlaka 24 Nhlolanja 1983 ngesikhathi kuqala umbhuqazwe weGukurahundi.

Basembuthanweni wokukhumbula ababulawa ngesikhathi sombhuqazwe weGukurahundi (VOA)
Basembuthanweni wokukhumbula ababulawa ngesikhathi sombhuqazwe weGukurahundi (VOA)

Mhlaka 15 Mbimbitho lizakwembulwa okusemthethweni ilitshe lesikhumbuzo elisemangweni oweSilongwe kuWard 7 endaweni esiqalile ukwakhiwa sikhulumanje.

Owasinda ebona abazali bakhe betshiselwa endlini uMnu Nhlanhla Mlilo uchaza akubona ngalelolanga.

"Basuka labazali bami ngemva kwemini enkulu bapheenduka labo sekusihlwa sebelabanye abantu umuntu lomuntu wayengena endlini ephethe isigodo sakhe ngangibakhangele besenza lokhu beqeda kungena bonke amasotsha la avala umnyango alumathisa uphahla abantu ababephakathi batsha kwabaleka oyedwa uRodger owenelisa ukweqa abaleke bamxotshanisa."

Owasila eSilonkwe uNkosikazi Roselyn Ncube uthi wezwa ngovolovolo lukhala wabona lentuthu eyayisithunqa emakhaya.

"Sasisemasimini sezwa uvolovolo lukhala e10 sabona lentuthu sezithunqa emakhaya sabaleka sahle sayathatha abantwana emakhaya sangena iganga kwakungelula kodwa sasinda lobanje abanye babulawa."

UMnu Roadius Mpofu uthi umuyi owayengumkhokheli weviyo leFifth Brigade uPerence Shiri bamupha ibizo ngoba wayethi ekhuluma labo emihlanganweni wayekhuluma ngolimi lwesiShona.

"Sasilanzima kumbhuqazwe njalo ngelanga lokucina umuyi uMlilo wayethe amadissident kawazi ngesikhathi ebuzwa nguShiri owamphendula wathi ngilusizi vele ngeke wabe usababona. Ngalelolanga uMlilo wahle walala esetshiselwe emzini wakhe libutho leFifth Brigade."

USethulo Ndebele omele idale lephalamende eMatabeleland North North uthi uyathinteka ngodaba lombhuqazwe ngoba lemuli yakhe yahlaselwa.

"Kulo umango weTsholotsho yahlasela kakhulu iGukurahundi njalo lami nginje ngingomunye wabantu emdenini wangakithi esahlukuluzwa yiyo kuyisilonda esingapholiyo njengoba libona uMama uMaSibanda ekhuluma okutsho ukuthi uleTrauma njalo kunguye owangcwaba amakhanda lemilotha yabantu waphinda wagcina bonke abantwana abaphepha kumbhuqazwe."

Ibhetshu LikaZulu likhankasela amalungelo ababulawa ngesikhathi sombhuqazwe weGukurahundi. Lapha bebesesigabeni seSilonkwe eTsholotsho okwatshiselwa abantu abanengi endlini. (VOA)
Ibhetshu LikaZulu likhankasela amalungelo ababulawa ngesikhathi sombhuqazwe weGukurahundi. Lapha bebesesigabeni seSilonkwe eTsholotsho okwatshiselwa abantu abanengi endlini. (VOA)

lunga ledale lephalamende eTshollotsho North, uMnu Libion Gombalume Sibanda, uthi uyise laye wabulawa.

"Lingesabi ukukhuluma bantu bakithi njalo liphume ngobunengi lisiya kumihlangano ezabizwa zinkokheli njalo besikhangelele ukuthi ngabe kuyenza umbulali laye abekhona ehleli eceleni kwenduna lowasilayo, umbulali atsho isizatho sakhe lokuthi wayethunywe ngubani ngoba lapha kwabulawa umhlobo owodwa abantwana omama labobaba abangahlomanga buye bebulawa libutho lesizwe elalijonge lowomsebenzi eleGukurahundu 5th Brigade njalo abanye babo basaphila."

AbeIbhetshu LikaZulu bathi ekwembulweni kwelitshe abalakha eSilonkwe mhlaka 15 Mbimbitho bazathatha lelo thuba lokuphatha umthandazo wesikhumbuzo. Ngelanga elilandelayo bathi bazaba lomunye umbuthano womthandazo eMkhonyeni Line lapho okwatshiselwa khona abantu abanengi. Bazanika inhlonipho kubesifazana bonke abahlukunyezwa ngesikhathi sombhuqazwe.

Ekupheleni kuka Zibandlela uMongameli Emmerson Mnangwa watshela inkokheli zomdabu lentathelizindaba ukuba basaphakathi kokulungisisa imali ezasetshenziswa kuhlelo lokuyathapha okwenzakala ngesikhathi sombhuqazwe.

Uhlelo lolu luzaqhutshwa zinduna eMatabeleland loba umbhuqazwe lo wezakala laseNkabazwe.

Owakewabangumongameli umuyi uRobert Mugabe wake wathi umbhuqazwe lo kwakuyisikhathi sokuphambana ingqondo. Kodwa wazifela engaxolisanga ngakwenza ezabelweni lezi

Forum

XS
SM
MD
LG