amalinks wokungena

Breaking News

Uzulu Uthi Abampathintambo Bakahulumende Abalalwazi Lokwenzakala Elizweni


U-Nkosikazi Monica Mutsvangwa
U-Nkosikazi Monica Mutsvangwa

Ingcwethi ezicubungula ezombusazwe lozulu jikelele bayabasola kakhulu abaphathintambo bakahulumende kaMongameli Emmerson Mnangagwa ngokungabi lolwazi lokwenzakala elizweni lakungatsha zabo nxa kukhangelwa izinqumo ezethulelwa abezindaba eziyabe zihlaziwe emihlanganweni yedale labo eye Cabinet.

Lokhu kuza ngemva kokwethulwe emhlanganweni lentathelizindaba owenzelwe e New Munhumutapa Boardroom, eHarare.

Umphathintambo wezokwethulwa kwemibiko uNkosikazi Monica Mutsvanga uthi konke kuhamba ngendlela elizweni enhlangothini zonke zempilo okugoqela ukuvulwa kwezikolo lapho athe kwenziwe amalungiselelo aneleyo wokuthi zivulwe kodwa engathinti udaba lokuthi kunje ababalisi bakhalala umsebenzi ngakhoke kakula zifundo eziqhutshwayo.

“Kumizamo yakhe yokudinga indlela zokwenqabela ukusabalala komkhuhlane we COVID-19 uhulumende usesungule indawo zokuwulonda lapha ezikolweni. Lezindawo zizosiza ekuboneni ukuba ziyalandelwa ngokufaneleyo iziqondiso ze COVID-19 ukuze indawo zokufundela kube ngeziphephile kiwo. Isikolo sinye ngasinye sizokuba lequla labezempilakahle elizosebenzisana laso. Lindlela izosiza ekuthini kuthathelwe phezulu kwezokwenqabela lumkhuhlane ezigabeni.”

Isikhulumeli kumanyano wenhlanganiso ezisebenzisana lozulu oweCrisis in Zimbabwe Coalition – CiZC, umnumzana Marvelous Khumalo uveze ukukhathazeka kwakhe phezu kokwethulwe ngabaphathintambo abehlukeneyo liviki.

“Zingaki izikolo ezingakwanisa ukuthi lokhu kuye phambili?. Siyabona khathesi uhulumende wethu sehlulekile ukulungisa udaba lwababalisi. Seyehluleke ukuvumelana lababalisi, ukuthi izikolo zivulwe njalo bathole izimali zabo lezo abazifunayo besithi bona they are now incapacitated. Konke lokhu ngamaproblems akhona kodwa uhulumende kaphumi egcekeni ukuthi uwalungisa njani ama problems lawa ukuze ilizwe lethu liye phambili.”

Enye ingcwethi kwezombusazwe umnumzana Mlindelwa Mancitshana laye ugcizelela kulokho esithi zisemnyameni omkhulu inkokheli zethu kokwenzakala ezigabeni lemphakathini nxa kukhangelwa imizamo kahulumende yokumelana lomkhuhlane weCOVID-19.

“Ilizwe liphakathi kobunzima obukhulu ngenxa ye COVID-19 le ekhona, abantwana bezikolo bayafisa ukuthi babuyele kodwa akubuyeleki ngoba akulazinto zokusebenzisa ezifana le zayeke zakhona ama face masks. Okokugcoba nje ezandleni khonokhu, ama sanitiser akhona, akula. So kuyinto elusizi kakhulu ukubona betshelwa ukuthi babhadale imali engange USD$60, lapho bengena elizweni. Imali leyi eyiyo ebizoncedisa bona abantwana okumele baye ezikolweni sokumele iye kuhulumende njalo.Ngakho ke uhlupho oluzakuba khona yikuthi yena umathesta wakhona nguye ozabuya athathe imali yakhona. So kutsho ukuthi sizabona abantu abanengi bebanjwa ukuthi balomkhuhlane weCOVID, ngoba phela sokuyindlela yokuthi imali ingene.”

Uzulu uthi okwenzakala ezikolo lempakathini kwehlukile kakhulu lalokho uhulumende akwethulela abantu sikhathi sonke ngemva komhlangano weCabinet. Kunje izikolo zikahulumende emadolobheni lemaphandleni ziyafana nje lokuthi kazivulwanga ngoba akula babalisi besekukhalaleni umsebenzi befuna ukengezelelwa iholo lokutholiswa imphahla yokuzivikela ekuthelelweni iCovid 19. Kusukela ngoMvulo abafundi bebesiya ezikolo kodwa bacine bebuyela emakhaya bengafundanga lutho, abazali bekhala ngendleko zokuya esikolo kanye lokuthi bahlawulela ize imali zamaschool fees.

Imizamo yokukhulumisana lompathintambo wezemfundo yePrimary leSecondary, umnumzana Cain Mathema, ngaloludaba yehlule ngoba ubengadobhi ucingo lwakhe. Kodwa utshele iphephandaba leHerald izolo ntambama ukuba njengohulumende bazacina bexotsha umsebenzi ababalisi bonke abakhalala umsebenzi beqatshe abatsha. UMathema uthi uhulumende akasoze agoqe izandla ababalisi behlukumeza abazali ababhadale izimali zabo befuna abantwababo babhale imihloliso, abavele belahlekelwe yisikhathi eside bengafundi ngenxa yokuqhamuka kweCoronavirus kusukela ngoMbimbitho lonyaka.

Obe kumele kwenzakale uMathema uthi ababalisi ngabe baye emsebenzini izikolo zivulwa inkulumo zeholo labo ziqhubeka lakho konke okubakhathazayo. Hatshi ukube bahle bakhalale umsebenzi ngelanga lakuqala lokuvulwa kwezikolo.

XS
SM
MD
LG