amalinks wokungena

Breaking News

Abakhubezekileyo Bathi Ubathwalise Nzima Umkhuhlane weCOVID-19


Abakhubazekileyo bathi ukuyekethiswa nguhulumende kweziqondiso zohlelo lokuvimba ukumemetheka kwegciwane leCOVID-19 akubasizi ngoba bathwele nzima eZimbabwe.

Bathi kunzima ukuziphilisa ngoba kabenelisi ukugada amabhasi eZUPCO ukuze bayethenga impahla etshiyeneyo bayithengise emigwaqweni.

Bathi imitshova ekhona ibiza imali enengi okokuthi abanye babo sebephelelwe zindlela zokuziphilisa. Omunye wababhekane lenhlupho lezi nguNkosazana Sinikiwe Ndebele.

“Ekuyigadeni lekwehleni lalapho okwehlelwa khona, kuyabe kukhatshana lalapho umuntu ayabe esiya khona. So, ukudediswa kwe-lockdown lokhu akwenzi mehluko kangako ngoba ungaze ubelesifiso sokuthi uhambe, uyacabanga ukuthi ibhasi ngizayigada njani. Ngiyehle, ngiyehlele khatshana lanxa sengifuna ukubuyela endlini ucabanga kanengi sibili ukuthi ngcono ngiyekele phela lokuhambahamba kwakhona. Sokuyikucela ukuthi ucele abanye abantu ukuthi bekusize ngoba kunzima ukuhamba kwakhona because of transport. Umtshova, ye, uyagadeka kodwa uyabiza, ukuthi ubhadale imali engako lakho kuyabe kunzima.”

UNkosazana Ndebele uthi baphakathi kwelitshe lembokodo.

“Lokuthi ukwanise ukuthenga, kuzakuba nzima ngoba kuzamela uthwale uhambe umango omude ususiyagada. Kuba yichallenge futhi ukuthi ngapha uyasindwa ngapha kumele uhambe umango omude. So, ucina ukubona kungcono ukuthi ucele kwabanye abakwanisayo. Ucina uzibona ukuthi usungumthwalo kakhulu, sokukulimitha ezintweni ongazenzela zona kukanti kudala, imitshova yayigadelwa eduze, kule mitshova, kulamabhasi, kule option eyokuthi ngingenelisa ukugada lokhu ngitshiye lokhu, uyehlele lapho ofuna khona. Okwakhathesi vele iTransport iyi-challenge kakhulu emuntwini okhubazekileyo.”

UNkosazana Tariro Gurure, omunye njalo wabakhubazekileyo, uthi sebephila njengentandane.

“Ungananzelela kakhulu yikuthi abantu abagogekileyo baphila ngesingathi ngesiNgisi yiInformal Trading lapho abathengisa khona ama airtime, amaJiggies, njani-njani, etown kumbe ekhoneni nje emsikeni. And lapho unanzelela ukuthi imali yakhona singayithi also ngeSikhiwa, yi-hand-to-mouth … Kwaba nzima sokuvaliwe singasayenelisi lokuthi sihambe.”

UNkosazana Gurure uthi kabatholi imali kuhulumende okwakumele bayinikwe ngesikhathi bephansi kohlelo lweCOVID-19 lockdown.

“Ayiyaneli and imali leyi icine ukubuya ngoDecember. So, kutsho ukuba lokhe singene kuLockdown from January, February, khathesi sesiku March, phakathi kwenyanga kaMarch, akula mali esike yabuya. Ngendlela yami mina, engingakutsho yikuthi besimphonguphila ngomusa kaNkulunkulu. Khonokho okuncane ebesikuzuza lakhonokho ukuthi umsika uyabe ukhona eduze, selingathengisa ube yikho but ubhubhane lweCOVID-19 ubuye wafaka nje, izinto zonke zahlala phansi. Kodwa engingakutsho kodwa kuhulumende, yikuthi kakhangele abantu bakhe, kakhangele uzulu, kakhangele abantu abalobugoga, abanike okufanelekileyo, esingathi ngama safety nets, ukuthi bethole bebamba okuncane ngesikhathi lesi.”

Embikweni wakhe awethulele uzulu kunanzwa usuku oluqakathekisa imisebenzi yabesifazane, umphathintambo kahulumende wezabesifazane lokuthuthukiswa kwamabhizimusi amancinyane, uNkosikazi Sithembise Nyoni, uthi uhulumende uzimisele ukunakekela izizalwane zakhe, ikakhulu omama.

“Esingakwenza ngalesi sikhathi sobunzima yikunakekelana, sikhuthazana kanye lokujabulela lokho esesithe sadlula kikho.”

Uhlangothi lwezempilakahle eZimbabwe luthi abantu abafika phose inkulungwane ezingamatshumi amane – 36,471 sebehlolwe kusukela ngoMbimbitho nyakenye batholakala bele COVID-19 kwabhubha abedlula inkulungwane lengexenye – 1,501. Izolo kubhubhe abahlanu kwathi abafika phose amatshumi amahlanu – 48 batholakale belegciwane leCoronavirus.

XS
SM
MD
LG