Abesifazana abadabuka eZimbabwe kwele South Africa bathi ukwanda kwezehlakalo zokubulawa lokudlwengulwa ngocuku kwabesifazana kwele South Africa ngalesisikhathi somkhankaso wokwenqabela udlakela ezimulini owe16 Days of Activism Against Gender-Based Violence, sekubatshiye bephethe amathumbu ngezandla.
Uzulu wakwele South Africa uthe engena emkhankasweni wensuku ezilitshumi lesithupha zomkhankaso wokuvikelwa kwabesifazana, kwatholakala umfundikazi waseLimpopo uPrecious Ramabulana edlwengulwe wagwazwa amahlandla edlula amatshumi amahlanu wafa.
Zukuzuku, uNkosazana Gomolemo Legae ohlala esabelweni seNorth West, ugwazwe amahlandla amanengi, wathelwa amafutha emota wasetshiswa ngomlilo wafa.
Lezike yizehlakalo ezitshwaqisa igazi esezitshiye abesifazana beZimbabwe kwele South Africa bephilela evalweni. AbeZimbabwe laba bathi izehlakalo lezi ezingezinye zezinengi ezibikwa mihla yonke kweleSouth Africa labo sezingabehlela loba yinini.
Isizalwane seZimbabwe esilwela amalungelo oluntu uNkosazana Nobuhle Aditi uthi kufuze uhulumende aqhube umkhankaso wokukhuthaza abesifazana, ikakhulu abadabuka kwamanye amazwe, ukuthi baphange ukubika ma behlukunyezwa hatshi ukuthi umuntu alinde aze abulawe.
“Amaphoyisa angabi ngabantu abathi umuntu ma esiya reporter icrime bafike babuze amaphepha because yikho okwenza omama bahlehlele emuva uma kumele barepote amacases.”
Le yinto egcizelelwa nguNkosazana Samukele Mpala yena othi inengi labesifazana beZimbabwe bacina behlalela ukuhlukunyezwa ngoba bedinga umuntu ozabagcina abaphe lendawo yokuhlala.
UNkosazana Sukoluhle Hlongwane uthi abanye ngabahlalelanje ukuthi besaba ukuba ngomabuyekwendeni.
“Kuningi omama abadlula kukho abanye yilaba abafela ngaphakathi kube kuyikuthi ufoswa yi-economic situation avele ahlalele abantwana. Wozanini singomama sibambaneni sincedisaneni kuMakhox lapha.”
Kantike unkosazana Angela Phiri okhokhela inhlanganiso yeMakhox Women ukhuthaza abesifazane beZimbabwe laba ukuthi bazimele bangeyami kubobaba.
UMaPhiri ubaxwayisa njalo ukuthi kufanele bathathe amanyathelo kusaselesikhathi nxa behlukunyezwa hatshi ukuze umuntu abulawe elokhu ebekezela.