Mnangagwa: Asikangeni, Kodwa Sizangena Kuhlelo Lwokakhiwa Kwebholoho leKazungula

UMongameli Emmerson Mnangangwa

UMongameli Emmerson Mnangagwa uthi eleZimbabwe lizacina lingenile kuhlelo lokwakhiwa kwebholoho leKazungula elixhumanisa eleBotswana kanye leleZambia lona elivulwe okusemthethweni namuhla. Uhulumende weZimbabwe kade eke wabika ukuba laye uyingxenye yohlelo lokwakhiwa kwebholoholo leli, okuyimbiko elandulwe ngeleBotswana.

UMongameli Mnangangwa uthi eleZimbabwe lanxuswa sibili ukungena kuhlelo lokwakha ibholoholo leKazungula lolu hlelo lusungulwa, njalo liyenza konke ukuthi libe yingxenye yalo.

UMnangangwa utsho lawamazwi lamuhla emkhosini wokuvulwa okusemthethweni kwebholoho leli elisemgceleni weBotswana leZambia.

“Ngomnyaka ka 2008, sanxuswa ukuba sibe yingxenye yaloluhlelo. Kungakadluli isikhathi esiyangaphi, eleZimbabwe lalo liyabe selingenile kuhlelo lolu oluphathisa ukubambana kwethu njengamazwe akuluhlu lwethu.”

Uhulumende we Zimbabwe kade eqinise ngokuthi uvele useyingxenye yaloluhlelo. Kodwa lokhu bekulandulwe kumbiko okhitshwe ngeleBotswana ngempelaviki, wona oqinise ukuthi uhlelo lolu luqhutshwe ngamazwe amabili kuphela.

Umongameli Mokgweetsi Masisi wakwele Botswana uthi sebevumelene ukuthi eleZimbabwe lalo lenelise ukufaka isandla ukuze libe yingxenye yaloluhlelo.

“Ngiyathokoza ukuthi eleZimbabwe selivumile ukuthi libe yingxenye yohlelo lokwakhiwa kwalelibholoho. Iziphathamandla zethu zisebenza nzima ukuthi kuphethwe uhlelo lokungena kweZimbabwe, mhlawumbe leNambia kuloluhlelo.”

Kulokwesabalela ukuthi ukwakhiwa kwebholoholo leKazungula kulakho ukususa ibhizimusi ekade libonwa yiZimbabwe ngemota zamaloli ekade zingena zisebenzisa umngcele weBeitbridge.

Isikhulumi sebandla eliphikisayo le MDC-T umnunzana Witness Dube uthi inkulumo kaMnangagwa yokuqala ukuthi eleZimbabwe liyingxenye yohlelo, bekuyizisifiso zikaThemba loAmkela.

“Kubaba uMongameli, esintwini bathi umlomo kawugcwalelwa mfula yizifiso. Uhulumende wethu kakafiki ezingeni lokuthi athathe amanyathela afana laleli elithethwe yiBotswana leZambia besenza umsebenzi omkhulu ongaka.”

Uthi iZimbabwe sekumele ihlale phansi izihlole ibone ukuthi iyenza njani ekuthuthukiseni okunengi okukazulu.

“Yebo umongameli uhambile emsebenzini umkhulu kangaka, kodwa kumele abe efunde okukhulu ukuthi nxa isizwe sisebenzisa kuhle inzunzo yaso, impumela ibanhle enjengayonale esiyibona enjengokwakhiwa kwebholoho leKazungula.”

EleZimbabwe ladonsa inyawo ngesikhathi linxuswa ukuthi libe yingxenye yokwakha lelibholoholo ngomnyaka ka 2008.

Lesikwakuyisikhathi ababengomongameli bamazwe womabili, umnunzana Ian Khama wakweleBotswana kanye lomnunzana Robert Mugabe babengazwani.

Lokhu kwadala ukuthi ibholoho leli, okwakumele libe yibude bamamitha angamakhulu ayisithupha (600m) licine lidonse liphose lifike ikhilomitha (923m), ngoba kuvikwa ukuthi lingadluli phezu kwecele leZimbabwe.

Ngaphandle kokwakhiwa kwebholoho, sekuzabalomngcele owodwa phakathi kweBotswana leZambia, owe One Stop Border, ongowokuqala emhlubulweni wangezansi kweAfrica.

UMongameli Felix Tshisekedi Tshilombo oweDRC kanye loFilipe Nyusi wakwele Mozambique, ngabanye beziphathamandla abakade bekhona emncimbini lo, wokuvula ibholoho.