Isibhedlela seTshitatshawa Sidinga Uncedo Lwesiphangiphansi Lokufaka Ugetsi

Isibhedlela seTshitatshawa eTsholotsho

Kulequla lezizalwane zeZimbabwe ezisebenza kweleSouth Africa eselisungule umkhankaso wokudinga usizo lwesiphangiphansi lwezibani zokukhanyisa esibhedlela seTshitatshawa eTsholotsho eMatabeleland North ngesikhathi iCoronavirus isidla amahabulo emphakathini.

AbeZimbabwe laba abangamalunga enhlanganiso yeIndosakusa Tsholotsho Community Development bathi isimo esisesibhedlela seTshitatshawa sibi kakhulu ikakhulu kulabo abadinga usizo lokwelatshwa ebusuku.

Umsekeli kamgcinisihlalo wenhlanganiso ye Indosakusa umnumnzana Japhet Ndlovu uthi bacela uncedo lwaloba yilupho uhlobo lwezinto zokukhanyisa olungasetshenziswa yisibhedlela lesi.

“Indonsakusa iyinhlangano layo esakhasayo ngezezimali, ayikabi lazo izimali. Ithembele ekuthini abantu kabahlangane bazenzele, ngezinyindlela indosakusa ithi sisonke sizakulungisa. Ngicabanga ukuthi namhlanje ngingabhabhulisa omunye umntwana kulesi islogan, sithi sona vukuzenzele.”

Lesi sibhedlela esakhiwe nyakenye kuWard 8 eTsholotsho kasikaze sibelamagetsi. Isikhathi sonke umongikazi walesi sibhedlela ubekhanyisa ngekhandlela loba ifoni yakhe. Kodwake ukwanda kwemikhuhlane lokumemetheka kwecoronavirus sekusenza kube nzima ukusebenza. Umongikazi kulesi sibhedlela unkosikazi Gwede, uthi uthwalanzima nxa eselapha abantu ebusuku.

“Sabale case sathunga umuntu ebesuku obegwaziwe. Sasingelacandle ngangilefoni but ifoni yakhona yayilomlilo omlutshwana. Umlilo waphela ngacina sengilayitha amapapers ukuthi ngiqedise ukuthunga ipatient. Even amafoni ethu ukuthi siqalise ukucharger in case of emergency ukuthi siyakwanisa ukuthi sifonele sidinge iambulance nxa ifoni ingela mlilo that means even ukufona uyabungasakwazi ukufona.”

Esinye sezakhamizi zakule indawo esingathandanga ukuvezwa igama sithi ukusweleka kwezibani zokukhanyisa kufaka impilo zabantu engozini.

“Singacela nxa kuyikuthi liyabe likwanisa ukuthi lingasincedisa izinto ezinjengamalayithi nxa kungaba kumbe kuyisolar besekutholakala ibhathiri elikhulu sithole ukukhanya lapha esibhedlela lebusuku sithole ukuncediswa. Ukwenzela ukuthi isolar emini izakwanisa ukucharger ntambama kukwaniseke ukuthi amalayithi sisebenzise ibattery lilayithe.”

Umgcinisihlalo wekomiti encedisa lesi sibhedlela umnumnzana Shadreck Dube uthi ukusweleka kwezibani lokhu kuphazamisa kakhulu lesi sibhedlela njengoba sisetshenziswa ngabantu bezigaba ezinengi ezigoqela iMabhele, iSandawana, iMhlatshwa, iKalane, iNsendlwini, iNkalange leTshayane.

“Silama emergency cases anjengokuthi umuntu nxa engagula ebusuku, iclinic ayinamalayithi not even a single light ukuthi bam attender njani lemithi bayidinge njani kusebusuku. Yikho sicela abangasinceda ngelighting system loba ngamasolar abelamasattery ukuthi atshone ethatha umlilo emini ukuthi besebenzise ntambama eclinic eTshitatshawa clinic.”

Inhlanganiso ye Indosakusa ikhuthaza abafisa ukunceda ukuthi bathintane namalunga ayo kweleSouth Africa loba lomongikazi walesi sibhedlela khonane eTshitatshawa ukuze kungabi lemiphefumulo elahlekayo kulesi sibhedlela ngenxa yokuswekela kwezibani. Linhlanganiso ibivele isiqalisile ukusiza lesi sibhedlela ngezitulo ezingamatshumi amane zokuhlala izigulane.

Ifuna njalo ukudingela lesi sibhedlela imibheda ezenza kube lula ukuthi izigulani ezingenelisi ukubuyela emakhaya zilale khona ngesikhathi ziselatshwa.

Your browser doesn’t support HTML5

Udaba lwesibhedlela seTshitatshawa esidinga usizo lokutola ugetsi siluphiwa nguThuso Khumalo