Abezomthetho Bathwalise Nzima Abathenga Bethengisa Impahla Etshiyeneyo

Amapholisa ekhansili angena ebantwini abathenga bethengisa impahla. (Photos: Bathabile Masuku)

Kulabanye abantu abathenga bethengisa impahla koBulawayo abathi amapholisa, amasotsha labagcina umthetho kulelidolobho babathwalise nzima ngokucela imali yokufumbathiswa.

Bathi sokunzima ukuthengisa impahla etshiyeneyo edolobheni leli ngenxa yeziqondiso zohlelo lokuvalela abantu ezindlini kusenzelwa ukunqabela ukumemetheka komkhuhlane weCOVID-19. Inengi labo bathi bakhahlanyezwa ngabezomthetho abacela imali ukwenzela ukuthi basebenze emigwaqweni.

UNkosikazi Sazini Dube ngomunye wabantu abathi bahlutshwa ngabezomthetho.

“Abantu abasinika ama problems yibobonalabo amapolisa lamasotsha labomakhokhoba okumele kubeyibo abezosikhangela. Bahamba becollector ama 10 bond everyday okuthi sithengise, siqeda lapho mzwana befuna bayabuya besithathele izinto nxa sibalandela ukuthi sidize sibanika ibond bayala bathi bafuna imali ethengayo iforex. Asisakwazi ukuthi siphilele ngaphi. Esikutholayo sokuphelela kibo omakhokhoba. Ngithemba imali esibanika yona thina yedlula ipay yabo phela siyabe sisedlula ama thousand esithengisayo.”

UNkosikazi Nomsa Ntini uvumelana laye. “Akula misebenzi akulani noma kungaze kuthiwe akula corona imisebenzi ayikho ama company amanengi avala imisebenzi ayikho asiyitholi siyazama ukuthi siziphilise, kodwa siba lamachalleges amanengi. Ngiyakhipha imali ngiyewoda kodwa iprofit yami yonke ngiyadiza ngayo amapholisa amasotsha labomakhokhoba ukuze ngikwanise ukuthengisa.

“Amashop yiwo asesibulala ngoba ngoba thina sithengisa lana cheap iblack market siseshop. Thina phandle sithengiselana ngakho konke asikhethi mali. I-corruption sithwele nzima akusaphileki eZimbabwe lapha asikwazi ukuthi siphile ngaluphi uhlobo ngoba siyabe sizama lathi ukuthi siphile, abatshontshayo abababophi kodwa kuyabe kubotshwa thina esizama ukuthi siphile.

UMnu. Michael Ndiweni, umqondisi weBulawayo Vendors and Traders Association, uthi abantu akumelanga behlukunyezwe nxa bezama ukuziphilisa.

“Amapholisa kamasipala awangahlukuluzi abantu abasebenzayo lokhu asisoze sikufihle kuyinto embi besazi isisekelo sombuso ukuthi sithi sona sonke isizalwane seZimbabwe sivunyelwe ukuthi sisebenze endaweni lapha esikhethe khona kodwa-ke uhulumende leBulawayo City Council lamanye amadolobho kuyadingeka ukuthi kudingwe indawo ezimqoka ukuthi abantu basebenze bengabi belokhe behlukuluzwa. Lokhu kumele kube yindawo ezilamatoilet lamanzi abantu bengabi belokhe behlukuluzwa khathesi kuyaqanda lothuli abantu batshaywa ngumoya lothuli.”

Ukhansila Mlandu Ncube uthi kuyamangalisa ukuthi abathenga bethengisa impahla emigwaqweni sebevinjwa ngabezomthetho lobanje abanye babo banikwa incwadi zokusebenza ngesikhathi sohlelo lokuvalela abantu ezindlini olweLockdown.

Uhulumende okwamanje uvale ngci elizweni lonke jikelele esenzela ukuvimba ukumemetheka komkhuhlane weCOVID-19.

Your browser doesn’t support HTML5

Udaba Esilethulwe NguBathabile Masuku