amalinks wokungena

Breaking News

Izakhamizi zeGwanda Zithi Alulungiswe Udaba Lwabotsheketsha Abavela Kwezinye Izigaba


Otsheketsha
Otsheketsha

Izakhamizi zeGwanda zikhuthaza uhulumende ukuthi aqoqe umhlangano omkhulu ozakwethula izinqumo zokuvikela kanye lokulawula ukusetshenziswa kwezenjiwayo ukuze zithuthukise izakhamizi zakulezo ndawo ezitholakala khona. Lokhu kulandela ukulwisana kwabotsheketsha okubangele imfa yababalwa lokulimala kwabanengi.

Udlakela lwabotsheketsha oluqhamuke eGwanda lwabangela ukulahleka komphefumulo kanye lokulimala kwabanengi yisehlakalo izakhamizi zeGwanda ezithi akufanelanga siphinde senzeke.

Izakhamizi lezi zithi lokhu kulwisana okwabangelwa ngabavela kwezinye indawo ababefuna ukuzotsheketsha ngenkani emigodini yeGwanda, kukhombisa khona ukuthi kufuneka imithetho kwezenjiwayo epha ilungelo eligcweleyo kuzakhamizi zendawo ukuba lelungelo lakuqala lokuthola inzuzo kuzo.

Isiphathamandla sebandla leZAPU eGwanda umnumnzana Carnicious Nkala uthi bafuna umhlangano omkhulu wezenjiwayo ozakhangela ukuthi izakhamizi zivikela njani ezenjiwayo ezisendaweni yazo.

“Singabantu thina abeGwanda lentole siyayibona ukuthi idinga ukuthi kuhlalwe phansi kukhulunywe kabanzi ngoba kunamagold panners bonalabo, kube lalaba abanikezwa ama claim, kube lamapholisa phakathi, kube lomphakathi wona ngokwawo phakathi. Kudingakala ukuthi sihlale phansi sixoxisane into esiyibiza ngokuthi yi indaba,” kutsho uNkala.

UNkala uthi lumhlangano uzasiza ukuze kusiyaphambili kwazakale ukuthi ezenjiwayo ezisesigabeni zitholwa ngobani njalo njani.

“Kumele kube lemithetho eyaziwa ngumuntu wonke. Singabi lama gang lawa esiwabiza sisithi ngama syndicate ngoba ekucineni laba bantu baphethwe ngabanye, abaphethwe ngabanye okugcina ku khoze ukuthi abanye abantu bangene phakathi bazithole sebekucross fire. Lamapholisa agcine esezithola izandla sezibotshiwe kwezinye indawo. Ngeke silithole iqiniso uma singazanga sahlala phansi sathola ukuthi singabantu singenza kanjani,” kutsho uNkala.

Le yinto egcizelelwa yisakhamuzi seGwanda unkosazana Siduduzile Masilela yena othi izehlakalo ezifanayo sezike zenzakala Esigodini, eBubi, eChiadzwa laseMberengwa, lapho abavela kwezinye indawo bezama ukwenza umathanda ngezenjiwayo zabanikazi.

“Omunye lomunye kadle lapha akhona. 95% abantu abasebenzi. Lakithi lakibo kabasebenzi. So lakithi lakibo kulamaresources. Omunye lomunye kabelapha akhona ukuze kungabi lomsindo ngoba umsindo lo ngendlela okwenzakala ngayo if they persist, kuzayedlula lokho okwenzakeleyo kucine sekungathi may be yitribal war,” kutsho uMasilela.

Unobhala jikelele webandla le United Democracy Movement umnumnzana Andrew Nyathi uthi nxa abantu abeza kwezinye indawo bengahlonipha izakhamizi zakulezo ndawo akusoke kube lohlupho.

“Yonke indawo kulalokhu okuhle okuphilisayo, kumbe ngingathi mina kukhona okubekwe nguNkulunkulu okungasetshenzwa. Indaba yokuqala yikuthi kumele kuphilise bonabo bantu bakuyonaleyo ndawo kuqala,” kutsho uNyathi.

UNyathi uthi kufanele kube lendlela izakhamizi zendawo ngendawo eziyisebenzisayo ukuvikela ezemvelo zabo.

“Asike Senzeni so bantu bakithi, sakhe ama local economic committees abeyiwo umnyango wokungena endaweni lomnyango wokuphuma ubunjwe ngabantu baleyo ndawo. Ugovernment ke abesebuya asapote labo bantu,” kutsho uNyathi.

Umnumnzana Nyathi uthi lokhu kuhambisana xathu lohlelo lokupha amandla ezabelweni oluzanywa nguhulumende olwaziwa ngokuthi yi devolution ngolwemzini.

please wait

No media source currently available

0:00 0:03:34 0:00

XS
SM
MD
LG