Amapholisa avimbe imcimbi ebiqoqwe yinhlanganiso elwela ilungelo lezisebenze eye be Zimbabwe Congress of Trade Unions - ZCTU eyokunanza usuku lwezisbenzi, olwe International Workers' Day lanxa inkokheli yezisebenzi isithi imbuthano le ibesenziwa kulandelwa zonke iziqondiso ze COVID - 19 okubalisela ukuthi bangaze bedlula amatshumi amahlanu abantu babuthana ngasikhathi sinye.
Bekuculwa ingoma ebezigcwele usizi njalo kungezikhuthaza izisebenzi ukuba zibophe ziqine kwezokulwela ilungelo lazo ngalesi sikhathi isimo kwezomnotho ungemuhle izisebenzi zisidla ingqweqwe zomlomo. Omunye umbuthano ongaphazanyiswanga kumbe ukumiswa njengakwezinye izindawo wenzelwe esigodlweni seZCTU edolobheni leHarare.
Imikhosi yokuthakazelela usuku oluqakathekisa izisebenzi yandise ukwenzelwa ezinkundleni ezinkulu kodwa lonyaka njenganyakenye akuzange kube njalo ngenxa yeziqondiso zokwenqabela ukumemetheka kwegcikwane le coronavirus.
Kulezo ndawo lapho zivinjwe khona ukulinanza leli langa kubikwa izisebenzi zithole sekunyakazela amapholisa.
Obengumhlonitshwa kulo owenzelwe esigodlo samahofisi eZCTU e Gorlon House umnumzana Peter Mutasa uthi kungalesi sizatho ke bekhuthaza izisebenzi ukuba zimanyane zikhulume ngalizwi linye ukulwela ilungelo lazo.
“ Kumele sifunde kumzekeliso kaBenjamin Burombo, umzekeliso kaJoshua Nkomo, umzekeliso kaMasotsha Ndlovu, labanye abanengi abalwela inkululeko yaleli lizwe, kwaqala endaweni zokusebenzela, kuzophelela endaweni zokusebenzela. Akekho ozositshela ukuba konke kulungile. Kuzokuba yizisebenzi zakuleli lizwe ezizokutsho ukuthi into sezilungile elizweni, hatshi omunye umuntu. ”
Kwasekelwa ngunobhala jikelele wenhlanganiso ye ZCTU uMnu. Japhet Moyo othi ukuvinjwa kwalemikhosi kwezinye indawo zedolobho leHarare yikho kanye abahlezi bekhuluma ngakho ukuba sezathathelwa amalungelo azo izisebenzi.
“ Siyakhumbula simangelela uhulumende kuInternational labour Organisation ukuthi sesehluleke ukuthi sigcwalise amaConventions athize, amaConventions asivumela ukuthi sibuthane ngendlela esemthethweni, uhulumende esithi ayisikho akwenzayo. Nanku ke sesikubona namhlanje lokho kuqhubekela phambili. Yikho okwakusenziwa nguMugabe, esalisa ukuthi izisebenzi zibuthane nxa kufanele zibuthane. Sibona uhulumende laye kaMnangagwa, eqhubekela phambili esenza okufanayo. ”
Obona ngezokuqoqwa kwenhlelo ( Cordinator ) enhanganisweni ye ZCTU kuhlangothi lwabakumisebenzi yokupheka ngaphansi kwenhlanganiso yeZimbabwe Catering and Hotel Workers Union unkosikazi Prisca Mhlanga uthi isimo esiselizweni siphazamisa owesifazane ngokuphindiweyo.
“ And omama njengabantu abalezimuli abayibo abakhangeleyo, abantwana, abakhangele obaba, abakhangele abantu abagulayo labonalabo bantu abaleCOVID, abaleHIV, amaDISABLED, Old people, ngomama abakhangelele ukuthi kumele sibancedise. And omama silohlupho, even ngendaba eyama sanitary pads, iSanitary Wear iyadula, okokuthi nxa ulomntwana oyinkazana oyiteenager, you can’t even afford ukuthi umthengele iSanitary pad. Lawe wena mama, mzali ukuthi ukwanise ukuthi isikhathi sakho sokuba ngumama sesifikile, uyethenga iSanitary Wear, iyadula ngendlela emangalisayo. ”
Abe ZCTU baveze njalo ukuba ilungelo labo liqhubeka lithathwa njengezisebenzi njalo isimo siqhubeka sisiba sibi nxa kuqathaniswa lesikhathi sombuso kamuyi uMnu. uRobert Mugabe.
Emazwini akhe awethulele izisebenzi lozulu jikelele ngosuku lwalamuhla umongameli Emmerson Mnangagwa uthi owakhe umbuso yiwo ongcono ngoba izisebenzi ziqakathekiswa kakhulu.
Umongameli Mnangagwa uthi zimqoka kakhulu izisebenzi kwezokuthuthukiswa komnotho welizwe njalo kumele zimanyane ukuze kufezeke lokho okukuhlelo lokuvuselela umnotho welizwe, olwe National Development Stratergy 1 - NDS1.
“ Uhlangothi lwezisebenzi luvele luhlezi lungoluqakathekileyo kwezokukhokhela ukubana ilizwe liya kuphi, kusukela ngesikhathi sempi yenkululeko. Lamuhla ke isizwe sibheka lapho sivela khona lalpho siya khona, ukuthi hlandla bani eladlalwa yizisebenzi ekwakheni leli lizwe. ”
Kodwa lokho kulandulwa ngabe ZCTU abathi izisebenzi elizweni ziqhubeka zincindezelwa njalo bezoqhubeka bekulwisa lokho kuncindezelwa yikho owalonyaka umkhusi bekubone kufanele bawuthakazelele phansi kwendikimba ethi “ ZCTU @40 Fighting for Political, Economic And Social Justice in Zimbabwe ”
Siphinde saxoxa lomgcinisihlalo we ZCTU esigabeni seWestern Region, uMnu. Ambrose Sibindi ukuze sizwe ukuthi esigabeni seMandebeleni.