amalinks wokungena

Breaking News

Inhlanganiso Ezizimeleyo Zithi Ibutho Lilakho Ukubula Abantu Lonyaka Njengalokhu Okwenzakala ngo2018


Civil Society Leaders
Civil Society Leaders

Inhlanganiso ezisebenzelana lozulu zithi zesabela ukuthi sizophinda sivele isehlakalo esaba khona ngesikhathi sokhetho lomnyaka ka2018 lapho okwadutshulwa kwabulawa abantu abayisithupha abanengi balinyazwa kakubi.

Zithi njalo ukungabi khona kwenguquko, izinqumo ezingaqedakaliyo lokunye, kuzodala ukuthi impumela yalolukhetho icine iphikiswa ngabanengi kubangele udlakela.

Lokhu kuphume emhlanganweni lentathelizindaba owenzelwe emahofisini aweZimRights, oqoqwe ngabomanyano weCrisis in Zimbabwe Coalition, wokuhlaziya isimo esiselizweni ngaphambilini kokhetho lukamhla ka 23 Ncwabakazi.

Isikhulumeli seCrisis in Zimbabwe Coalition, umnumzana Obert Masaraure uthi imbali yelizwe yokunganelisi ukuxazulula inkinga zayo, isimo sezombusazwe esesonakele ukwedlula leso esomnyaka ka 2018, kuzokwenza olwalonyaka ukhetho kube ngoluyangisayo.

“Ibandla leZanu Pf lihlezi lisetheswa umlandu wokungenzi okulungileyo kukhetho ngokuqhubeka lifuna ukuthola kanye lokulondoloza abangene ezikhundleni.”

Omunye wabasekeli besikhulumeli se Citizens Coalition for Change, uMnu. Felix Magalela Mafa Sibanda uvumelana labeCiZC.

“Abantu lakhathesi abakwazi ukuthi bakhona na kuVoters’ Roll kumbe bakhutshwa. Uzabona imuli elabantwana abangu 4, omunye umntwana uzavotela ku-A omunye ku-B omunye ku-C, abanye bazebahambe bayevotela kweyinye i-Ward engayisiyo leyo abahlala khona. Hatshi bo, siyabonga njengoba lathi sifuna i-election a Free, fair and credible kodwa iZanu siyenze i-damage.”

Unkosikazi Rosline Gwese, isikhulumeli sebandla leLabour Economists and African Democrats, ugcizelela kulokhu.

“Abantu vele bazondile lokuthi vele sizahamba kuElection ukuyokuthini, abanye sebesithi vele asisavoti abanye sebekhuluma konke abakukhulumayo abanye sebesithi hayi, ngcono sisukumeve vele khathesi so singene emgwaqweni. Yikho abantu abakukhulumayo kungcono ukuyekela ukuba le-Election, konke khonokho kuzapha ukuthi khona kube lokuvukelana kube lokudutshulwa kwabantu lapha elizweni leZimbabwe, lelo liqiniso lelo.”

Kodwa esinye isiphathamandla seZanu Pf, umnumzana Joseph Tshuma uthi abekomishini ebona ngezokhetho eye Zimbabwe Electoral Commission baqhuba umsebenzi oncomekayo kakhulu.

“Okokuqala, kuqakathekile ukubana abantu bazwisise ukuthi into yonke ihamba ngomthetho. Ukuba yi-Opposition politician akutsho ukubana sokumele wephule imithetho ukwenzela ukuthi kukhanye ukuthi hayi, uyakwazi ukuphikisa. Banengi ama-politicians esibaziyo abaku-Opposition abangakaze benuke wona umnyango wejele, umnyango wenkantolo ngoba benza izinto zabo bephakathi komthetho, behambelana lomthetho.”

UMnu. Bekezela Gumbo, ingcwethi ecubungula ezombusazwe ekuhlanganiso ye yeZimbabwe Democracy Institute, upha umbono wakhe laye phezu kwaloludaba.

“Simzwile uMangaliso ekhuluma kuRally ePlumtree esithi yena abasapota i-opposition bafana lamawuwu, ngamazwi awakhulunywa kungakaqali iGukurahundi uMinister of State ngaleso sikhathi owayenguMnangagwa wakhuluma amazwi wonalawo, abantu babulawa emakhaya, amaNdebele baze bacina bejoyine iZanu. So, kuyethusa kakhulu ukubona lezi zinto sezisenzakala njengoba uMangaliso ekhulumile, u-Minister of Tourism ukuthi abasapota i-opposition ngama-cockroaches, abantu sebesesaba abakwazi ukuthi kuzalandelani, maybe kuzalandela lokho abakubonayo ngesikhathi omunye uMinister aze akhulume athi ngama-cockroaches bacina bebulawa amaNdebele.”

Kunjalo nje, abeZEC baveze uluhlu lwendawo lapho uzulu azavotela khona elizweni jikelele.

Kuthi umthethwandaba waphezulu oweSupreme Court ulokhe uphakathi kokwahlulela udaba labalelwa ukubhalisa ukuthi bancintise kukhetho lwalonyaka abeCitizens Coalition for Change, abalitshumi lambili-12, edabeni lwabo abalukhweze kulelidale ngemva kokuba oweHigh Court unqume ukuthi kwakuqondile ukuthi bavinjwe ukuncintisa ngoba babephuzile ukuphanyeka ingwalo lakho konke okwakudingakala ukuba babhalisele ukuncintisa kukhetho lwalonyaka.

Forum

XS
SM
MD
LG