amalinks wokungena

Breaking News

Abasela Lizwe Abantwana Babe Zimbabwe Abazalelwa Kwele South Africa


Abantwana besikolo se Chris Hani kwele South Africa.
Abantwana besikolo se Chris Hani kwele South Africa.

Bathwele amagabha avuzayo abantwana abalabazali babo ababethethe izithupha zokuzalwa zakweleSouth base bezibuyisela sebephiwa amapermit awohlobo lweZimbabwe Special Permit.

Inengi lezizalwane zeZimbabwe lithe ngokufika kwele South Africa lathatha incwadi lezithupha zokuzalwa kweleSouth Africa ukuze kube lula ukuthola imisebenzi.

Ngo 2010 uhulumende wakweleSouth Africa umemezele ukuthi labo ababethethe lezi zithupha ngokungekho emthethweni bazibuyise ukuze baphiwe amapermit achaza ukuthi yizizalwane zeZimbabwe. Abantu abafika izinkulungwane eziyisithupha bazibuyisela izithupha lezi okuyinto esidalele abantwababo uhlupho olukhulu.

Umgcinisihlalo wenhlanganiso yeZimbabwe Community in South Africa umnumnzana Ngqabutho Mabhena uthi lesi simo sesitshiye inengi lalaba bantwana bephakathi kwetshe lembokodo kukanti abazali babo labo abasazi ukuthi benzeni.

"Uhlupho olukhona yikuthi abantwana ababatholayo, bababhalisa ngokuthi abantwana labo bayizizalwane zeSouth Africa. Nxa umntwana ehamba esithi uyathatha i ID, usethola ukuthi ngale eHome Affairs i ID yomzali iseyakhanselwa. Ukungathathi komntwana i ID kutsho ukuthi umntwana kasoze abhale i Grade 12 ngapha yi Matric," kutsho uMabhena.

Inengi lalaba bantwana sebezamile ukuyathatha incwadi zeZimbabwe. Kodwa umnumnzana Mabhena uthi lakho bathi bengena emahofisini akhona bafice imbila zithutha.

"Nxa abazali ama ID esekhanseliwe sokuhlupha emntwaneni ukuthi umntwana abe le ID, njalo futhi kunzima ukuthi abe esesiya eZimbabwe ayekuthi yena unguMzimbabwean ngoba yena vele akazange azalwe eZimbabwe. Kazange futhi azalwe ngabazali ababe sebenzisa incwadi zeZimbabwe. Yilo uhlupho esidibana lalo olukhona," kutsho uMabhena.

Lokhu kutsho ukuthi laba bantwana kabayisibo bakweleSouth Africa njalo kakusibo beZimbabwe ngakho kabala lizwe. Esinye isizalwane seZimbabwe unkosikazi Ntandoyenkosi Moyo uthi lesi simo sesithukuthelise sithukuthelise omama beZimbabwe.

Kutsho uMabhena: "I problem abazaba layo okwasekuqaleni yikuthi bangazazi ukuthi vele bona bakuphi. Kuzobenza futhi le self esteem yabo ingabi right. Akulanto abangayenza. Bazoqatshwa ngubani? Asoke bathenge izindlu. They can’t own anything.Akulanto vele abangayenza. Kutsho ukuthi phela vele bangogangeni. Bangolahliwenje bona abantwababo labo bazo affecteka.

Unkosikazi Moyo uthi sekudingeka ohulumende bamazwe womabili bakhulumisane ngoba ngokuthula kutsho ukuthi sekusungulwa usendo lwabantu abangalalizwe, njengoba labantwababo labo bezakhula bekusimo esifanayo.

Kutsho uMoyo: "Ngicabanga ukuthi amagovernment la woyitwo kumele bathole isisombululo sale indaba. So iZimbabwe ayikuconside ukuthi abazali babo ngabayo le South Africa ikuconside ukuthi abantwana laba bazalelwe lapha. Bengakhona ukuthi bahambe eZimbabwe bayethatha amabirth certificates wonalawo athi bangama alien, then i South Africa ibalungisele amapermit until leso sikhathi sokuthi bakhone uku aplayela ama citizenship."

Ngokomthetho wakweleSouth Africa, abantwana beZimbabwe abazalelwe kwele South Africa ngabazali abazelwe eZimbabwe, balelungelo lokuthi bengafika iminyaka elitshumi lesithupha bakhethe ukuthi bafuna ukuba yizizalwane zeZimbabwe kumbe ezakweleSouth Africa.

Kodwake laba njengoba bengalazo incwadi ezibavezayo kabalalo lelungelo lokukhetha.

please wait

No media source currently available

0:00 0:03:17 0:00
Lapho esitholakala khona

XS
SM
MD
LG