amalinks wokungena

Breaking News

Kunanzwa Ilanga Lokutholakala Kwamanzi Izakhamizi zeMatabelaland Zephuke Inhliziyo Ngokuswelakala Kwawo


Amanzi edamini eselisoma.
Amanzi edamini eselisoma.

NgoLwesithathu uzulu wonke emhlabeni jikelele unanze ilanga lokutholakala kwamanzi ahlanzekileyo emuntwini wonke emhlabeni.

Umugca wesithupha wezentuthuko ehlelelwe amazwe yinhlanganiso ye United Nations, uthi ilizwe ngalinye lipha isiqiniseko sokuthi kusiya fika u 2030 zonke izizalwane zalo zizabe sezithole amanzi ahlanzekileyo.

Kodwake izakhamizi zakweleMandebeleni lezakoBulawayo zithi zephuke inhliziyo ngobale yinto engasoke yenzakala kuzo.

Zikhala ngokunganaki kukahulumende ngohlelo lweMatabeleland-Zambezi Water Project okwaqala ukukhulunywa ngalo ngamabhunu ngo 1912, kweza inkululeko ngo 1980 uhulumende laye waluthathela phezulu kodwa lalamhlanje luyizifisonje zikaThemba lo Amkela.

Indawo yaseMandebeleni ikhangelane lokoma kakhulu into enza ukuthi kuhlale kulohlupho lwamanzi ikakhulu edolobheni lakoBulawayo.

Isizalwane seZimbabwe umnumnzana Dumisani Sithole uthi akakuzwisisi ukuthi kambe uhulumende ufuna amanzi aze aphele du kulindawo yini kufe abantu khona ezathatha amanyathelo ngaloluhlelo.

Kutsho uSithole: “Bayayilahla iMatabeleland even bengathi bayaqalisa something kuyaphelela emoyeni bengaze bayiqedisisa. I airport yabathatha iminyaka leminyaka ukuthi bayenze. Kwabathatha iminyaka leminyaka njalo ukuthi beqede isithombe esikababa uNkomo. Kulihlazo and sesidiniwe ngakho kusizwisa usizi ngoba kwenza engazathi thina asisibo bantwana baseZimbabwe.”

Inhloso yaloluhlelo yikuthi kutholakale amanzi emfuleni uZambezi okungumfula ongomiyo.

Azasuka laphoke eye edamu okufanele lakhiwe emahlanganweni omfula uGwayi loShangani, asuke laphoke athathwe ngezimpompi eselubhekise koBulawayo. Ngo 2004 uhulumende wake waphithizela esesakha idamu leli kodwa ke lokho kwaba ngamathe empukane njengoba kwahle kwafadalala sekuthiwa imali eyayifuneka ehlelweni lonke ngaleso sikhathi i$500 million kayikho.

Le yinto umnumnzana Carlton Tembo ohlala eLobhengula West athi ibazwisa ubuhlungu ngaleli langa lokunanza ukutholiswa kwabantu amanzi ahlanzekileyo emhlabeni jikelele.

Kubuhlungu kakhulu. Bayalidinga khathesi bathi sicela ukuthi lisivotele. Bazonyamalala futhi.

So indaba le yamanzi eMatabeleland and izwisa ubuhlungu. So amanzi aqakathekile ngoba amanzi ayimpilo. Singaswela amanzi sizotshabalala”, kutsho uTembo.

Abanye bathi bacasulwa yikuthi uhulumende ungumlomo awuhlalwa mpukane ngaloludaba kodwa ezenzweni mpu.

Ngo 2009 umphathintambo wogatsha lwezamanzi umnumnzana Siphepha Nkomo wathi uhulumende uselubamba ngezandla zombili loluhlelo kodwa laye waze watshiya kunjalo.

Kuke kwaba lenkampani yamaChina egebhagebhayo kodwa layo yafulathela sekuthiwa akuselamali.

Inhlelo zokuthi kuvele ubufakazi bokuthi imali ebikhona isebenze njani lazo zaphelela emoyeni sekudonselwana ngo 2010.

NgoZibandlela lonyaka ikhansili yedolobho lakoBulawayo ibike ukuthi leli dolobho lilamanzi angahlala okweminyaka emithathu kuphela.

Lokhu kutsho ukuthi nxa kungahlasela indlala efana leka 1992, abantu bangafa ngomhawu wamanzi.

Isakhamizi se Mbundane unkosazana Ntando Moyo ukhumbuza uhulumende ukuthi ngokunganaki ngaloluhlelo ubayingxenye yokucindezela intuthuko kweleMandebeleni.

“Manje siyakha akulamanzi. Amanzi siyawathenga awomgodi amabi anesawudo kodwa sisedolobheni.

So mina ngibona engathi igovernment yehlulekile. Yehluleke kakhulu kakhulu ukuthi isebenze i improve iproject yakhona for abantu bayo,” kutsho uMoyo.

Ingcitshike zona zithi uhlelo lweMatabeleland Zambezi Water Project yiyo kuphela indlela yokuqeda uhlupho lwamanzi koBulawayo, okuyinto eqakatheke kakhulu kuntuthuko yaleli dolobho.

Kuyonale inyanga umongameli Emmerson Mnangagwa wethekelele indawo okuzakwakhiwa khona idamu le Gwayi-Shangani wathembisa ukuthi lizabe seliphelile kusiyaphela umnyaka ozayo.

AbakoBulawayo bona bathi njengoba kudala ziphuma ziselekana inkulumo ezifana lale, bazakholwa ngokubona njengoTomasi.

please wait

No media source currently available

0:00 0:04:27 0:00

XS
SM
MD
LG