Umbukiso womsebenzi wokwemba walonyaka owe Mine Entra Exhibition uqale koBulawayo, abesifazana abakubhizimusi becala ugatsha lwezokwemba ngokuba madolo nzima kuhlelo lukamongameli lokuthi ilizwe livuliwe kwezamabhizimusi, “Zimbabwe is open for Business” ngoba bephuza ukupha osomabhizimusi besifazana abaphatheka kwezokwemba amalicence okwemba.
Lumbukiso uqale ngomhlangano wemfundiso wabesifazana abakulumsebezi wokwemba behlafuna inkinga ababhekane lazo malanga wonke kubhizimusi.
Umphathintambo wezamabhizimusi amancane, uNkosikazi Sithembiso Nyoni uvule umhlangano wemfundiso yabesifazana abakubhizimusi lezokwemba ethi kuhle ukubona abesifazana bengena kuleli bhizimusi elande abesilisa.
Unkosikazi Nyoni uthi ugatsha lwakhe, lebhanga elitsha labesifazana lilemali yokuhlomisa abesifazana abakubhizimusi lwezokwemba ukuze labo bathuthuke kulumsebenzi.
“Kuhle ukubona abesifazana behatheka kwezokwemba, okwamanje ucwaningo esalwenzayo luveza ukuba abangamakhulu amathathu ekhulwini bayaohatheka kwezokwemba. Ngemva kwalulu cwaningo sesaphuma lohlelo lokuhlomisa abesifazana abakubhizimusi lwezokwemba ngemali uatsha lwami luyasiza kuhlanganisa lebhana leWomens Bank.
UMphathintambo wakoBulawayo, uNkosikazi Judith Ncube laye ungene lumhlangano wakhuthaze abesifazana ukuba babambe ziqine.
“Siyabonga inkuthazo ephiwe omama abakubhizimusi lwezokwemba, ethi oMama abakubhizimusi lwezokwemba bayabahlonipha abasukumele phezulu bathuthukise amabhizimusi abo ukuze abelohlonzi.”
Abesifazane beZimbabwe sebaqala ukwemba beliqula kodwa bakhala ngabogatsha lwezokwemba oluthatha isikhathi ekubapheni amalicence okusebenza okusemthethweni.
UNkosikazi Letwinner Nyagano, okhokhela iqula labesifazana abembayo abeChivero Women Mining bakhalaze kumphathintambo Nyoni bethi kunje bona lokhe belinde ukuthola imvumo yokwemba kusukela ngoZibandlela.
“Sabhalela ukuthola isicence sokwemba ngoFebruary lonyaka kuze kubemanje lokhe singakatholi lutho lokhe besibiza bengacaci thina esikufunayo yincwadi ezasivumela ukwemba okusemthethweni.”
Abesifazana abakumaqembu okwemba igolide beseMatobo labo bakhala ezimathonsi ngabathenga igolide bethi bayabadlilibezela.
Unkosikazi Sithembile Ncube uthi eMaphisa balodubo lwamatributes ethi bafisa ukuncediswa baphiwe indawo zabo mathupha.
“Thina silodubo lokuthi lapho esemba khona singaphansi kwetribute layo eyabe isingaphansi komunye umuntu okwenza sisebenze nzima besicela ukuthi siphiwe indawo zethu esizasebenza sinela migoqo.”
Evumelana loMancube, uNkosikazi Sakhile Moyo ongaphansi kweSiyabonga Women Mining bathi sebeleminyaka emine besebenza kodwa sekulethwe omunye undoda abathi nguFisani uthena iolide mnemali ephansi.
“Amatribute awasenzeli kahle, inhlelo zikahulumende zisitshiya phandle ngoba othenga kithi igolide uyasidlilibezela njalo kwenza sisebenze nzima sicine sisehluleka ukukhula kwezokwemba njengabomama.”
Unkosikazi Siphiwe Ndlovu oseMatopo, uthi udubo ababhekane lalo bayancindezelwa ekuthengiseni igolide.
“Mina ngemba igolide singaphansi koMlungu uMike Stone kodwa okwamanje usesidlilibezela njengabomama noba nguye osesitshela ukuthi iolide ulithena malini osekukhathaze ukuthi siphile lemuli noba uyasidlilibezela.”
Inengi labesifazana abakubhizimusi lokwemba bakhala ngokuncindezelwa ekuqaleni amabhizumusi lekuthengiseni amatshe aligugu ngemva kokwemba.
Umqondisi webhanga laboMama iWomens Bank, uNkosikazi Mandas Marikanda uthi ibhanga lakhe lilayo imali elinde ukuncedisa abesifazana abakubhizimusi lokwemba bengesabeli kude abaze bezodinga imali yokuthuthukisa amabhizimusi abo.
Umbukiso walonyaka wezokwemba ugijima ngendikimba ethi “Mineral Beneficiation: Catalyst for Economic Growth”. Umbukiso lo uqale lamhlanje ukhangelele ukuphela Ngolwesihlanu kuyonale iviki.
Umbukiso walonyaka ukhangelele ukuvulwa okusemthethweni kusasa ngumphathintambo wezokwemba, uMnu. Winston Chitando.