amalinks wokungena

Breaking News

Ummeli weRwanda eZimbabwe Uthi Elizweni Lakhe Abadlali Ngokulwisana Lenkohlakalo


Ummeli weRwanda eZimbabwe uMnu James Musoni
Ummeli weRwanda eZimbabwe uMnu James Musoni

Ummeli wakwele Rwanda eZimbabwe, uAmbassador James Musoni uthi elizweni lakhe abadlali ekulwiseni udubo lwenkohlakalo okuvezwa yikuzinikela kwabebandla elibusayo ukulungisisa isimo senhlalakahle kazulu okwenze lelolizwe libe kusibanga elikiso sona kudaba lwentuthuko.

Umnumzana Musoni uveze lokhu emhlanganweni lentathelizindaba lapho echasisa ngomhlangano omkhulu wezamabhizimusi ozakwenzelwa elizweni lakhe ngenyanga kaMbimbitho, owe Rwanda - Zimbabwe Trade and Investment Conference.

“ Ngifuna lazi ukuthi ukuthuthuka komnotho elizweni lakithi kungenxa yokuthi umsebenzi uqhutshwa ngendlela okungavumeli ukuba khona kwenkohlakalo. EleRwanda kulilizwe eselingaselazo izehlakalo zenkohlakalo kuzwekazi le Africa. Umuntu uyanelisa ukusungula ibhizimusi lakhe phakathi kwamahola ayisithupha kuphela, avule le account yebank phakathi kwehola nje kuphela.”

Unobhala jikelele wenhlanganiso yezisebenzi eye Zimbabwe Congress of Trade Unions umnumzana Japhet Moyo uthi eleZimbabwe lisadlala amandlwane kwezokulwisana lenkohlakalo.

“Babalekile abamabhizimusi, babalekile sibili bebalekiswa yizinqumo esizithathayo njengelizwe. Kuba lukhuni sibili kuye wonke umuntu okubhizimusi nxa uzavuka ekuseni utshelwa ukuthi umthetho usuntshintshile. Umthetho untshintshwa nje ungabuzwanga bantu, umthetho ungntshintshwa nje lidale uzwe kuthiwa iSupreme Court isinqume yathi. Uzibuze ukuthi lokuthi kuvelela kuphi kuya ngaphi, ungatholi impendulo. Uzwe kuthiwa i Cabinet isinqume lokhu lalokhu abantu bengabuzwanga.”

Kodwa umsekeli womphathintambo wezobudlelwano lamanye amazwe, umnumzana David Musabayana uthi akusiqiniso ukuba njengohulumende abazimiselanga ukulwisana lodubo lwenkohlakalo.

“Kukithi njengezizalwane ukuthi siguqule indlela abomthetho basebenza ngayo nxa kutikuthi sibona ingani bayaphuza ekuqhubeni umsebenzi wabo. Sitshutshise indaba eziphathelane lenkohlakalo kodwa siyazi mhlophe ukuthi uhulumende akazifuni indaba zenkohlakalo kungakho wabeka amadale ilizwe lonke ukwenza zikhangelwe ngesiphangiphangi lezondaba eziphathalene lenkohlakalo.”

Umnumzana Malvin Daka wenhlanganisweni yeHwange Urban Arts Association uthi okudingekayo eZimbabwe yikuthi uzulu afundiswe ngokuphathelene lobukhokheli uqobo.

“Thina sakhetha ukusebenzela eHwange Rural lapha esesizangena khona sifundise abantu pertaining ama issues of i resource gorvenance, sifundise abantu ngezomnotho ukuthi abantu bazwisise ukuthi nxa sikhuluma ngomnotho siyabe sikhangele at local level. Ukuthi silani thina, vele siyayazi I value yenotho ekhona eHwange yini. So thina njenge organisation sizangena sifundise abantu even le Constitution, siyabafundisa abantu ukwenzela ukuthi bebekwazi ukuthi konke esikukhulumayo, konke esikwenzayo sisekelwa yi Constitution eyeZimbabwe esayivumelana ngo 2013.”

Emizameni yokulwisana lenkohlakalo, abebandla eliphikisayo ele MDC elikhokhelwa ngumnumzana Nelson Chamisa bathi sebabumba ikhomidhi eqondisa lumsebenzi eye Intergrity and Accountability Committee.

Omunye wamalunga akule khomidhi oyingcitshi yokulondolozwa kwemali uNkosazana Duduzile Nyirongo ulandisa kabanzi ukuba bazowuqhuba njani lowo msebenzi.

“So sifuna ukuthi sibe sibona ukuthi lokho abakwenzayo khona, bakwenza kuhle, bakwenza ngomoya omuhle bengantshontsheli abantu, bengantshontsheli imuli yeZimbabwe. So yikho esifuna ukubona ukuthi sizama ukukudinga ukuthi bayenza izinto zabo kahle yini, ama tender, ama contract, bakuhambisa njani ngoba sifuna ukuthi izinto zibe zihamba kuhle. Sifuna ukuthi kube le culture eyokuthi izinto zihamba nge intergrity, zihamba nge accountability. Yikho esifuna ukukulungisisa khonokho.”

Kunsukwana ezisanda kwedlula abekomishini ebona ngomsebenzi wokulwisana lezenkohlakalo, eye Zimbabwe Anti - Corruption Commission - ZACC, baveze ukukhathazeka ngokwenzakalayo lapho bona sebevumbulule umkhuba wenkohlakalo oqhuthwa ngabasezikhundleni zaphezulu egoqela ibandla elibusayo eleZanu Pf lakuhulumende kodwa baphange bakhululwe ngabomthetho bengathonisiswanga loba ukujeziswa.

Udaba lokulwisana lomkhuba wenkohlakalo siluphiwa nguMavis Gama
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:54 0:00
XS
SM
MD
LG