amalinks wokungena

Breaking News

Uzulu Ukhuthazwa Ukuzihlola Umkhuhlane weMvukuzane Yebele


UMfumfu yinyanga yokukhankasela ukulimukiswa kwabantu ngemvukuzane yebele, iBreast Cancer. Ngokunjalo koBulawayo sokube lemikhankaso ethile ngale imvukuzane njalo asekhona amakilinika ahlola imvukuzane yebele kungela mbadalo ngaleyi inyanga.

Inhlanganiso ezizimeleyo ezigoqela oWomen Institute for Leadership Development (WILDD), Emthonjeni Womens Forum ixhasane lenkampani ye Delta, Zimbabwe National family Planning Council (ZNFPC) sezike zaba lemikhankaso etshiyeneyo ngayonale inyanga eyokulimukisa uzulu ngemvukuzane yebele. Kuthi ikilinika ye Population Services Zimbabwe (PSZ) elokitshini le Emganwini koBulawayo iyahlola imvukuzane yebele ngaphandle kwembadalo ngayonale inyanga.

Umnumzana Mission Gwafa isikhulumeli se Zimbabwe National Family Planning Council koBulawayo le Matabeleland uthi bale nhlelo ezithile zokufundisa omama ngemikhuhlane engabehlela okugoqela imfundiso yokuzihlola imvukuzane yebele.

“Njenge Zimbabwe National Family Planning siletha unxuso kuye wonke umuntu ukubana kasithole ulwazi kuma community based distrubuters akhona endaweni esihlala khona. Kasihambenini ema clinics siyebuza sithole ulwazi. Nxa kukhona okusolayo emabeleni akho kungaba yibuhlungu kungaba ngama qhubu angajwayelekanga phangisa udinge abezempilakahle. Thina njenge ZNFPC silawo ama clinics ako Bulawayo i Lister House eku Samuel Parirenyatwa siyafundisa okuthiwa yi self-breast examination ukuze senqabele lowu mkhuhlane.”

Unkosikazi Pamhidzai Thaka umhlali wakoBulawayo upha ubufakazi bakhe bokwelatshwa imvukuzane yebele.

“Ngagula umkhuhlane we breast cancer ngo 2017. Ngayenza I chemo therapy ngesikhathii esifaneleyo, basebengitshela ukuthi i part yakhona isibohlile kumele bayesika i right breast yami. Bathi sebeyenze njalo ngenziwa i operation ngo February ngo 2018 ngabuyela futhi ngayayenziwa i chemo therapy. Ngemva kwesikhathi i therapy yaphela ngabona sengisilile sibili kwaba right konke, okwakhathesi ngiyahamba nje kuma checkups kudokotela.”

Uqhubekela unkosikazi Thaka ekhuthaza uzulu ukuthi ahlolwe kusese masinya.

“Ngithanda ukuthi ngikhuthaze abantu bonke ukuthi ungatshelwa ukuthi ulomkhuhlane wonalowu ungayekeli ukuhamba esibhedlela usiya hlolwa. October is cancer month asambeni siyehlolwa ngobunengi bethu masinyane, i cancer ayiso kufa mina ngiphilile from 2017 kuze kube lamuhla lokhe ngiziphilela.”

Udokotela Mthabisi Bhebhe ukhuluma ngabantu abangaba sengozini enkulu yokuba lemvukuzane yebele.

“Imvukuzane yebele akwaziwa ukuthi ibangelwa yikwiyini. Kodwa siyakwazi ukuthi kulabantu who are more vulnerable laba abantu bahlanganisela omama than obaba. Njalo nxa umuntu eluphala ama chances akhe okuba le breast cancer ayanda. Okunye yikuthi nxa wake wabanjwa ulebreast cancer ebeleni lokuqala ama chances okuthi ubanjwe kwelesibili ayayanda. Okunye yikuthi nxa ulesihlobo esiseduze kwakho esake saba le breast cancer lawe sungaba layo, kanye labomama abaphangisa ukungena esikhathini from 12 years, kanye labomama abaphuza ukungena ku menopause labo basengozini kanye labomama abangela bantwana kumbe abaphuza ukuba labantwana after age of 30years.”

Uqhubekela phambili uBhebhe echaza indlela zokwelapha iimvukuzane yebele.

“Nxa icancer ingabanjwa ikubo stage 1 kusiya ku 2 sulakho ukuthi wenziwe i operation bekhiphe imvukuzane kuphela ibele lisale likhona sometimes kuyabe kumele ibele likhitshwe lonke. Kodwa nxa i breast cancer isimamatheke yabamba umzimba wonke yangena emathanjeni ayisa operator sekumele umuntu atshiswe nge radio therapy njalo enathe amaphilisi okuthiwa yi chemo therapy. Nxa odokotela sebobonile ukuthi icancer le sisebangeni lokuthi ayiselapheki benza i palliative care lapho yikuncediswa ukuthi ongazwi buhlungu kodwa kungasela mizamo yokukhipha leyi cancer.”

Unkosikazi Duduzile Mathema isikhulumeli senhlanganiso eyeWILD uchasisa kabanzi ngomkhankaso wabo wokulimukisa uzulu ngomkhuhlane wemvukuzane ebulenjini.

“Kunyanga leyi eka October esikwenzayo yikuthi sincedise abomama ngolwazi lwe breast cancer. Sile campaign ekhona eyenza kuma online platform afana le Facebook le Twitter le WhatsApp. Akupheleli khonapho ku online campaign kodwa siyabuya lezinye nhlelo ezikuradio ukuzesithinthe abanengi. Siyanxusa abantu abalolwazi kwezempilakahle ukuze basize omama ukuba bangaya ngaphi nxa sebezithole be breast cancer.”

Abezempilakahle bathi kuqakathekile ukuthi abantu bathole usizo ezibhedlela kusase masinya ngoba imvukuzane yebele iselapheka nxa umuntu ephange wayabona odokotela. Uzulu ukhuthazwa ukuthi ahlale ezihlola njalo nje ukuba kungabe kuleqhubu ebeleni, lapho kusenzeka ayehlolwa njalo ngodokothela langemitshina yakulezi nsuku iscreening, kanye ngomnyaka. Bakhuthaza njalo obaba ukuba bazihlole ngoba labo belakho ukuthi babanjwe yimvukuzane le, eyeBreast cancer.

Udaba Esilethulwe NguBathabile Masuku
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:56 0:00


XS
SM
MD
LG