amalinks wokungena

Breaking News

Odokotela Bathi Abantu Bengalibali Ukuthi Liyamemetheka Igciwane leCOVID-19


Abantu abanengi emhlabeni wonke jikelele lokhu bebulawa ngumkhuhlane weCOVID-19. (Reuters)
Abantu abanengi emhlabeni wonke jikelele lokhu bebulawa ngumkhuhlane weCOVID-19. (Reuters)

Abezimpilakahle bakhuthaza abantu ukuthi balandele iziqondiso zokuvimba ukumemetheka kwegciwane leCOVID-19 ngesikhathi kulabantu abalitshumi lanye – 11 abasanda kuhlolwa eZimbabwe batholakala belomkhuhlane weCoronavirus.

Kukhanya engani balutshwana abantu kulez’insuku abahlolwa betholakale bele COVID-19 eZimbabwe lobanje lilakho ukumemetheka kakhulu igciwane leCoronavirus nxa abantu bengalandeli iziqondiso ezethulwa yinhlanganiso yamazwe omhlaba wonke jikelele ebona ngezempilakahle eyeWorld Health Organization labazempilakahle elizweni.

Okwamanje kulabantu abafika phose inkulungwane ezilitshumi - 8,110 asebatholakala bele COVID-19 eZimbabwe kusukela ngoMbimbitho lonyaka. Uhlangothi lukahulumende olwezempilakahle luthi abedlula inkulungwane eziyisikhombisa – 7,673 sebaphepha kumkhuhlane lo kuthi-ke abedlula amakhulu amabili – 230 babulawa yiCOVID-19.

Odokotela bathi abantu bengalibali ukuthi igciwane leCOVID-19 lokhu limemetheka. USikhwicamfundo Solwayo Ngwenya, osebenza eMpilo Hospital, uthi kumele abantu balimuke ngoba lingamemetheka okwethusayo igciwane leCOVID-19 bengekela ukulandela iziqondiso ezethulwa ngabezempilakahle.

“Liyaxwayiswa ukuthi ligqoke ama mask, lokuthi ligeze izandla, lokuthi lingaxokozeli lifuqana limelele izinto lapho elithenga khona. Liyaxwayiswa kakhulu. Umkhuhlane lo kukhanya usubuya okwesibili. Kwezinye indawo ma ubuya okwesibili kukhanya ukuthi uyabe usulamandla.”

UNgwenya uthi kumele abantu baqgoke ngemfanelo ama masks ukwenzela ukunqabela ukumemetheka komkhuhlane weCOVID-19.

“Siyaxwayisa kakhulu bantu bakithi, lilandele khonokho elakutshelwa nguhulumende. Ama mask aqakatheke kakhulu. Sibona abanengi liwagqoka kodwa litshiya amakhala phandle, lokhu kuyingozi embi kakhulu. Siyalincenga bantu bakithi, umkhuhlane lo uyanelisa ukubulala abantu abanengi nxa singawunanzelelanga. Yikho libona silokhe silixwayisa khonapha emaRadiyweni.”

Lokhu kusekelwa ngabanye odokotela abathi kumele abantu baqaphele ngoba umkhuhlane lo umemetheka okwethusayo emhlabeni wonke jikelele. Isibhedlela seJohns Hopkins University sithi sokulabantu abafika phose izigidi ezingamatshumi amane – 39 million asebehlolwe batholakala bele COVID-19.

Isibhedlela lesi sithi abantu abedlula isigidi – 1,110,843 sebatshona. Kwele Melika, kulabantu abafika phose izigidi ezilitshumi – 8 million asebehlolwe batholakala bele COVID-19. Sokwatshona abedlula inkulungwane ezingamakhulu amabili – 219,000. Omunye wabantu abaphepha kumkhuhlane lo eZimbabwe, uThabiso Gumede, uchasisa ngokunye abhekana lakho engakahlolwa umkhuhlane lo.

“ICorona ngatholakala ngilayo sibili. Engakubonayo yikuthi mina, kuya ngomzimba, ukuthi umzimba uyabe uqine okunjani ngesikhathi soneso etholakala elayo iCorona. Mina, angizange ngitshengisele any amasymptoms emzimbeni ngaphandle kokuthi ngangitshaywa likhanda kwesinye isikhathi. Kodwa ikhanda lakhona wawungeke watsho lalo ngoba kwakulikhanda lonalelo elijayelekileyo nje.”

UMnu. Thamsanqa Khumalo uthi kulabanye abantu abathandabuza ukuthi kulomkhuhlane weCOVID-19 eZimbabwe.

“Khathesi abantu esibaziyo ngabantu esibazwa emaRediyweni abanengi abethu asikaze sibabone. Njalo noma labonabo, kukhulunywa ezinye izinto ukuthi ngamanga, yilokhu lalokhuya. Sasikwenza khonokho ngensuku zokuqala kweAIDS sisithi kayikho, ngamanga, kasidleni iziwiji emaphepheni kodwa sababona abantu abanengi abacina betshona ngakhonokho yikho khathesi abantu abanengi sesinqabela lesi sifo. Kodwa kuCOVID lapha kukhanya silibele kakhulu. Ngizama ukucebisa uzulu ukuthi, hayi isifo lesi sikhona kasisinqabeleni.”

UKhumalo uthi isifo lesi kasikhethi muntu. “Kulabantu abale politics eyokuthi yona, hayi akula COVID lapha eZimbabwe, uhulumende udinga ukuthi anikwe izimali ngamazwe angaphandle. Lokhu kakusincedi njengelizwe ngoba iCOVID ikhona njalo ibulala umuntu wonke. ICOVID kayisiyo politics, ikhona eAmerica, eBritain, eRussia, okungela Zanu PF, okungela MDC Alliance, okungela MDC-T, okungela PDP. Ikhona iCOVID, kufuze sonke sisebenze ngamandla ukubana senqabele lesi sifo.”

Inkuthazo le yenziwa ngesikhathi usumemetheka umkhuhlane lo kuzwekazi leEurope lakwele Melika, okungavalwa amabhizimusi lokunye kusenzelwa ukunqabela iCOVID-19.

Udaba Esilethulwe nguMavis Gama
please wait

No media source currently available

0:00 0:04:00 0:00


XS
SM
MD
LG